This post is also available in Engels.
Giftige spinnen, heksen, boze geesten, bloeddorstige vampiers, ga zo maar door. Op de laatste dag van oktober staan zowel fictieve als bestaande engerds centraal tijdens Halloween. De feestdag die van oorsprong de start van Allerheiligen inluidde, staat inmiddels in veel landen bekend als een griezelfeest.
Een karakter dat opvalt tussen de Halloween-griezels is de clown. Hoe komt het dat een beroepsgroep van mensen die je aan het lachen proberen te maken hierbij staat? Wie horrorclown Pennywise uit het verfilmde boek van Stephen King of de Joker uit het DC Universum kent, zou misschien zeggen dat de popcultuur verantwoordelijk is voor het griezelgehalte van clowns. Dit kan zeker meespelen, maar hoe komt het dat juist een van oorsprong jolig karakter, zo’n dankbare angstaanjager is?
Angst voor clowns komt vaak voor
Wetenschappers uit Wales verwonderden zich ook over de horror-clown en onderzochten in hoeverre dit fenomeen een weerspiegeling is van een angst voor clowns in de gehele bevolking. Uit hun onderzoek blijkt dat zogenaamde coulrofobie waarschijnlijk net zoveel voorkomt als fobieën voor bijvoorbeeld muizen, spinnen of naalden! Meer dan een kwart van de onderzochte volwassenen gaf aan een angst te hebben voor clowns en één op de twintig beschreef het zelfs als een extreme angst.
Oorzaken van clown-angst
Om erachter te komen wat de angst voor clowns veroorzaakt, verspreidden de wetenschappers een speciaal ontwikkelde enquête over bijna 1000 mensen. Hieruit bleek dat er een aantal factoren meespeelt bij de angst voor clowns.
Clowns hebben een afstotelijk uiterlijk
Het unheimische gevoel wat we door clowns kunnen ervaren kennen wetenschappers als de griezelvallei (ofwel de “uncanny valley” [Engels, red.]). Dit wordt teweeg gebracht door een confrontatie met dingen die erg veel op gewone mensen lijken, maar niet helemaal hetzelfde zijn. De term wordt vaak gebruikt voor humanoïde robots die we niet vertrouwen als ze nét niet op echte mensen lijken. Clowns bezorgen veel mensen een vergelijkbaar gevoel, omdat de schmink, clownsneuzen en afwijkende kleding van clowns ook een vervormd mensfiguur maken.
Clowns zijn onvoorspelbaar
Omdat we moeite hebben met het lezen van natuurlijke gezichtsuitdrukkingen achter de schmink hebben we al reden om clowns niet te vertrouwen. De manier waarop veel clowns optreden draagt voor veel mensen bij aan het wantrouwen. Bij optredens vertonen clowns namelijk vaak onvoorspelbaar gedrag en nemen vaak het publiek in de maling.
Aangeleerd door familie, cultuur en media
Een angst voor clowns kan ook aangeleerd zijn. Het kan bijvoorbeeld van ouder op kind worden doorgegeven en men kan uit een culturele achtergrond meekrijgen dat clowns heidens of duivels zijn. Last but not least, de portrettering van horrorclowns in de media kunnen er inderdaad voor zorgen dat clowns je niet in de koude kleren gaan zitten.
Vraag jij je inmiddels ook af waarom we bijvoorbeeld enge films en spookhuizen (met of zonder clowns) leuk vinden? Je leest erover in deze en deze Donders Wonders publicaties. Daarnaast lees je hier hoe angst in je brein werkt.
Auteur: Maartje Koot
Buddy: Lucas Geelen
Redactie: Hilde Althof
Vertaling: Siddharth Chaturvedi
Redactie vertaling: Elena Markantonakis
Beeld van Yuriy Yosipiv via Unsplash
