This post is also available in Engels.
Dit artikel is het tweede in de Donders Wonders zomerserie. Gedurende de zomer plaatsen we vier tweewekelijkse artikelen om de hersenen vanuit verschillende invalshoeken te belichten, perfect om aan het zwembad te lezen.
Doorbraken met Brein-Computerinterfaces
In januari 2024 kondigde Elon Musk aan dat Neuralink met succes een ‘gedachtenlees’-apparaat had geïmplanteerd in het hoofd van een menselijke patiënt. Door een auto-ongeluk was de man verlamd geraakt, maar dankzij het implantaat kon hij een cursor op een computer bewegen met zijn gedachten!
Het implantaat dat Neuralink heeft ontwikkeld is een voorbeeld van een van de meest fascinerende en transformerende vooruitgangen in de neurotechnologie, bekend als Brein-Computerinterfaces (BCI’s). Door hersenactiviteit te laten uitlezen door een computer, creëren deze innovatieve systemen directe communicatieroutes tussen de hersenen en externe apparaten, waardoor we computers, protheses en andere apparaten kunnen besturen met alleen onze gedachten. Ontwikkelingen zoals deze bieden nieuwe mogelijkheden voor de geneeskunde en gemakken in het dagelijks leven. maar er zijn ook zorgen over deze systemen.
Wat kan er misgaan?
Het aansturen van computers of apparaten met je hersenen of het verbeteren van je cognitieve vaardigheden of gedrag door je hersenactiviteit met een machine te veranderen, klinkt misschien als fictie. Toch zouden dit soort dingen hun weg kunnen vinden naar het dagelijks leven, als BCI’s verder ontwikkeld worden. Een van de grootste zorgen over zo’n toekomst is de kans dat BCI’s worden misbruikt om zonder toestemming onze gedachten te manipuleren of openbaar te maken. Zulke mogelijkheden kunnen grote impact hebben, het zou bijvoorbeeld sociale ongelijkheden kunnen verergeren of de individuele autonomie kunnen aantasten.
Daarnaast zouden BCI’s doelwit van een hack kunnen worden, waarbij hackers de controle over bijvoorbeeld hersengestuurde protheses overnemen. De implementatie van BCI’s vraagt om uitgebreide regelgeving en beveiligingsmaatregelen om deze risico’s te beperken en ervoor te zorgen dat de technologie op een verantwoorde en ethische manier wordt gebruikt.
Brein-computerinterfaces verbeteren en herstellen verloren vaardigheden
Brein-computerinterfaces worden zeer verwacht vanwege hun toepassing in de geneeskunde, omdat ze zicht, gehoor, beweging, communicatie en zelfs cognitieve functie kunnen herstellen.
Kijken door de Lens
Zo is er door een team van wetenschappers van het Nederlands Herseninstituut, waaronder verschillende onderzoekers van het Donders Instituut, gewerkt aan een visuele prothese met BCI. Deze prothese werkt op basis van beelden die een camera op het gezicht van een patiënt vastlegt. Een mobiele computer transformeert de beelden en stuurt deze naar een hersenimplantaat dat het visuele systeem stimuleert, waardoor een blinde persoon weer kan zien!
Afstemmen op de juiste frequenties
Brein-computerinterfaces kunnen ook worden gebruikt om hoortoestellen te verbeteren. Hoortoestellen zijn van vitaal belang voor mensen met gehoorverlies, maar ze schieten vaak tekort bij veel rumoer vanwege het “cocktailparty-effect”. Dit fenomeen treedt op wanneer alle omgevingsgeluiden worden versterkt, waardoor het moeilijk wordt om je te concentreren op bijvoorbeeld één gesprek in een druk restaurant. Onderzoekers van KU Leuven zijn bezig met het ontwikkelen van een innovatieve oplossing voor dit probleem. Met geavanceerde HCI-technologie en elektro-encefalografie (EEG) monitoren ze hersenactiviteit, waarmee het hoortoestel kan bepalen op welke geluidsstroom de gebruiker probeert te focussen. Door die geluidsstroom te identificeren, kan het hoortoestel deze versterken terwijl achtergrondgeluiden worden onderdrukt.
De plussen en minnen van computers die gedachtenlezen
De potentie van BCI’s in hulpmiddelen is groot. Van een velamde patient die weer kan communiceren tot het herstellen van zicht en gehoor, BCI’s kunnen levens transformeren op manieren die eerder als sciencefiction werden beschouwd. Echter, we moeten zorg dragen voor de juiste maatregelen rondom privacy, ethiek en cyberbeveiliging zodat we niet in een soort George Orwell-dystopie belanden
Credits
Auteurs: Swantje Neil en Maartje Koot
Vertaling: Lucas Geelen
Redactie vertaling: Maartje Koot
Afbeelding by ThisisEngineering via Unsplash
