This post is also available in Engels.
De sociologische en psychologische effecten van de dood op het mensenleven zijn in het verleden uitgebreid bestudeerd. Hoewel er meerdere pogingen zijn gedaan om de verschillende aspecten van de dood in het dierenrijk te bestuderen, is er nog weinig onderzoek dat zich richt op het rouwproces dat volgt na het verlies. Om dergelijk onderzoek te stimuleren stelt wetenschapstijdschrift Philosophical Transactions of the Royal B voor om een geheel nieuw studiegebied te definiëren dat zich richt op het evolutionaire aspect van rouw in zowel mensen als dieren, genaamd evolutionaire thanatologie.
Dieren veranderen hun gedrag
Tijdens het rouwen veranderen zowel mensen als dieren hun gedrag. Dieren vertonen bijvoorbeeld geregeld een reeks gewoonten die niet nuttig zijn om te overleven. De Colorado State University legt uit dat huisdieren op een vergelijkbare manier als mensen rouwen en dat hun persoonlijkheidseigenschappen gedurende een bepaalde periode kunnen veranderen. Sommige huisdieren vertonen een nieuw eetschema of verliezen hun interesse in voedsel volledig. Ze veranderen hun slaappatroon, bijvoorbeeld door te slapen op ongebruikelijke plaatsen of door meer dutjes te doen. Sommige veranderen hun hechtingsgewoonten en worden ineens heel aanhankelijk, isoleren zichzelf of vertonen agressie.
Ook wilde dieren vertonen tekenen van rouw na het overlijden van hun metgezellen of nakomelingen. Zo is er bij olifanten gedrag waargenomen dat geassocieerd wordt met rouw. Ze blijven bijvoorbeeld voor een lange periode bij het lichaam van een overledene en keren later herhaaldelijk terug om de resten te bezoeken. Chimpansees en andere primaten tonen tekenen van verdriet en depressie na het verlies van een metgezel en orka’s en dolfijnen dragen hun overleden kalveren bij zich en zenden daarbij noodsignalen uit. Men denkt dat dit gedrag dient als een mechanisme dat de moeder helpt omgaan met het verlies van haar jong.
Rouwen dieren op dezelfde manier als mensen?
Zoals we al hebben gezien, vertonen dieren gedrag dat lijkt op dat van ons wanneer ze rouwen, zoals het verlies van eetlust, verstoringen in de slaappatronen, en het treuren. Net als bij mensen reageren dieren in verschillende mate op de dood. Hoe socialer de dierensoort, hoe meer de reactie op de dood kan worden omschreven als rouw. Sommige dieren, zoals vossen, begraven de lichamen van hun overleden partners, terwijl eksters bladeren en twijgen naast de lichamen leggen.
In zijn boek “The Descent of Man” onderzocht Charles Darwin de emoties van dieren en hun vermogen om te rouwen. Darwin beschrijft bepaalde gedragingen die suggereren dat dieren emoties zoals verdriet ervaren als gevolg op het verlies van een metgezel. Echter, gedurende het grootste deel van de afgelopen paar eeuwen waren wetenschappers nogal terughoudend om de gedragingen die in dit artikel zijn beschreven als rouw te classificeren. Deze wetenschappers wilden geen menselijke eigenschappen toekennen – ofwel antropomorfismen – aan de acties van dieren. Echter, om een expliciet beeld te krijgen over de evolutie van rouw en verdriet bij mensen en andere dieren moeten we hun gedrag in reactie op de dood bestuderen. Daarbij moeten we bepaalde criteria stellen zonder angst voor antropomorfisme.
Beeld van Darel Low via Unsplash. Deze foto toont het beeld van Hachiko. Klik hier om zijn verhaal te lezen.
Credits
Author: Francesca Abela
Buddy: Swantje Neil
Editor: Elena Markantonakis
Translator: Eline de Boer
Editor Translation: Lucas Geelen