Wie wil eeuwig leven?

Is onsterfelijkheid een mythe? Misschien voor mensen, maar niet voor deze dieren!

This post is also available in Engels.

We worden allemaal geconfronteerd met het feit dat we, vroeger of later, oud worden. Ondanks verwoede pogingen om dit tegen te gaan, is ouder worden een onvermijdelijk onderdeel van het leven. Toch bestaan er dieren die hun veroudering kunnen vertragen of er zelfs aan kunnen ontsnappen.

De onsterfelijke kwal

De Turritopsis dohrnii is een 4,5 millimeter lange kwal die ontdekt is in de Middellandse zee in 1880 en die bekend staat als de onsterfelijke kwal. De levenscyclus van de kwal begint met een bevrucht eitje die groeit tot een planula-larve. Die planula-larve ontwikkelt zich vervolgens tot een poliep, die cilindervormig is en nog niet zwemt, maar aan een ondergrond vastzit. Deze ontwikkelt zich daarna tot kwal, en voor de meeste dieren zou dat de laatste fase van hun ontwikkeling zijn… maar niet voor de Turritopsis dohrnii! Als de Turritopsis stressvolle situaties ervaart zoals verwondingen, dan keert ie terug naar de poliepfase. Het onderliggende mechanisme heet “transdifferentiatie”. Cellulaire differentiatie is het proces waarmee een stamcel uitgroeit tot een gespecialiseerde cel. Ongedifferentieerde cellen kunnen nog transformeren tot verschillende soorten cellen, maar volwassen (en dus gedifferentieerde) cellen kunnen dat niet. Echter, in het geval van transdifferentiatie gebeurt dat dus wel. Transdifferentiatie is bijzonder interessant voor stamcelonderzoekers, omdat het zou kunnen helpen om beschadigde cellen te vervangen.

De voor altijd jonge zoetwaterpoliep

De dieren die tot het geslacht hydra (zoetwaterpoliep) behoren zijn zeer kleine zoetwaterorganismen, met een buisvormig lichaam en een mond die wordt omringd door tentakels (zoals de poliepfase van de kwal). Ze werden door de wetenschapper Linnaeus in 1788 vernoemd naar de Hydra van Lerna uit de Griekse mythologie, omdat ze afgehakte lichaamsdelen weer terug kunnen laten groeien. Er werd al langer gedacht dat zoetwaterpoliepen konden ontsnappen aan cellulaire veroudering en dat ze daarom mogelijk onsterfelijk waren, maar pas in 2012 werd hiervoor bewijs aangeleverd. Een groep wetenschappers uit Duitsland ontdekte toen dat de onbeperkte levensduur van de hydra komt door het vermogen van hun cellen om zichzelf continu te vernieuwen dankzij een specifiek setje genen genaamd FoxO.

Het onverwoestbare beerdiertje

De Tardigrada, beter bekend als beerdiertjes, zijn een groep achtbenige microdieren die voor het eerst omschreven werden door de Duitse wetenschapper J. Goeze in 1773. De interesse voor beerdiertjes nam toe toen een Franse wetenschapper, Raoul-Michel May, röntgenstraling op de diertjes afschoot met een dosis die 500 keer hoger lag dan de dodelijke dosis voor mensen. Verbazingwekkend genoeg overleefden bijna alle beerdiertjes het experiment. Sindsdien hebben wetenschappers het effect van andere soorten straling (zoals gammastralen) op de diertjes getest: ze kunnen stralingsniveaus overleven die vele malen hoger liggen dan wat op onze planeet voorkomt. En ze kunnen niet alleen tegen straling, ze kunnen ook nog overleven op extreem lage temperaturen en in de ruimte. Het geheim is dat ze hun DNA kunnen repareren. Beerdiertjes hebben het Dsup-eiwit (van damage suppression: schade-onderdrukking) dat complexen vormt met DNA om het te beschermen tegen breuken, en dit is tot nu toe bij geen enkel ander dier gevonden.

Veroudering wordt geassocieerd met veranderingen in onze fysiologie, psychologie en omgeving. We zouden het moeten accepteren als deel van het leven, maar dieren met superkrachten zoals kwallen, zoetwaterpoliepen en beerdiertjes kunnen ons helpen meer te begrijpen over de fysiologie van ons lichaam en kunnen ons gereedschap geven om sommige ziekten te genezen (met stamcelonderzoek)!

Auteur: Francesca Abela

Buddy: Christina Isakoglou

Redactie: Ellen Lommerse

Vertaling: Marlijn ter Bekke

Redactie vertaling: Floortje Bouwkamp

Beeld: Ivan Slade via Unsplash

1 thought on “Wie wil eeuwig leven?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Categories