This post is also available in English.
Je zintuigen vormen de eerste laag die met deze wereld in aanraking komt. Zij zorgen dat je de verschillende aspecten en eigenschappen ervan waar kunt nemen. Aangezien je sensorische vaardigheden zo verankerd zijn in je dagelijks leven, denkt men zelden na, laat staan dat men begrijpt, wat een verstoring daarvan zou kunnen betekenen. En dat geldt des te meer wanneer zo’n verstoring plaatsvindt aan het begin van iemands ontwikkeling.
Bij ASD veroorzaken zintuigen al vanaf jonge leeftijd verstoringen
Autisme Spectrum Stoornissen (ASS), spelen op jonge leeftijd al een rol. Kenmerken zijn moeilijkheden op sociaal vlak, in communicatie en herhalingen in patronen en gedrag. Het is pas recent erkend dat meer dan 90% van de mensen met deze diagnose ook een probleem met zintuiglijke waarneming ondervindt.
De zintuiglijke verstoringen bij ASS kunnen variëren van sensorische hypergevoeligheid – extreem gevoelig en over-responsief op stimuli – tot hyposensitiviteit – precies het tegenovergestelde. Dit kan tot uiting komen in overmatig sensorisch zoeken. Overgevoeligheid kan leiden tot sensorische overbelasting. Onderstaande video geeft ons een beeld over hoe men onder deze omstandigheden functioneert en contact maakt met anderen. Zeker als deze moeilijkheden al aanwezig zijn wanneer je begint de wereld te verkennen en je ermee verbindt.
De impact van zintuiglijke verstoringen op gedrag en sociale vaardigheden
Onderzoekers stellen precies dezelfde vragen, en er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar het verband tussen sensorische en sociale/adaptieve vaardigheden. De al op jonge leeftijd ontdekte moeilijkheden bij de integratie van dynamische stimuli op sociaal vlak zouden de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van betrokkenheid in sociale situaties en vorming van relaties kunnen verstoren. Aanraking is een essentieel onderdeel voor een peuter om de wereld te leren kennen, en het is van nature verbonden met het vermogen om met anderen om te gaan en zich aan de eisen van het dagelijkse leven aan te passen.
Als er teveel prikkels zijn of er is sprake van afkeer, is het in de eerste plaats verstandig om prikkels te vermijden. Er kan bijvoorbeeld een afkeer zijn voor sociale situaties, terwijl er eigenlijk maar een deel van de situatie moeilijk hanteerbaar was, bijvoorbeeld het lawaai. De effecten daarvan op iemands vermogen en de bereidheid om met zijn omgeving om te gaan, kunnen gemakkelijk te veel worden, en afkeer wordt een tweede natuur. Daarentegen kan een goed getimede interventie een veelbelovende behandelingsmogelijkheid aan het licht brengen.
“We moesten het gedrag van het kind begrijpen en de door hen gesuggereerde onderliggende reden voor het gedrag. We moesten onthouden dat gedrag een boodschap is, een symptoom – geen diagnose.”
Carol Stock Kranowitz, The Out-of-Sync Child: Recognizing and Coping with Sensory Processing Disorder
De rest van ons kan slechts een glimp opvangen van hoe zo’n ervaring zou kunnen aanvoelen door middel van simulaties die ons dwingen in de schoenen te staan van anderen die zaken anders ervaren. Er is een reden waarom musea zoals bijvoorbeeld het muZIEum in Nijmegen zo populair zijn. Het opent je ogen doordat je ontdekt hoe het is om blind te zijn (de woordspeling is zo bedoeld) en waarom simulaties van stemmen die je hoort maar er toch niet zijn, je de stuipen op het lijf kunnen jagen. Door aan den lijve te ondervinden wat de vele gevolgen zijn van zintuiglijke dwalingen, zijn zulke inspanningen van enorm belang voor het kweken van meer begrip. En hopelijk zijn we daardoor meer bereid ons aan te passen aan de behoeften van mensen die anders zijn.
Foto van Anna Kolosyuk op Unsplash
Auteur: Christina Isakoglou
Buddy: Floortje Bouwkamp
Redactie: Marisha Manahova
Vertaling: Ellen Lommerse
Redactie vertaling: Jill Naaijen
