This post is also available in Engels.
Heb jij soms het gevoel dat je hele wereld plotseling met 90° of 180° draait? Of dat een bekende omgeving opeens vreemd aanvoelt? Dan kan het zijn dat je een oriëntatiedraai, in Engels een visual reorientation illusion, ervaart.
Een man meldt dat zijn wereld regelmatig draait met 90°
Tijdens een interview op een Nederlandse radioshow beschrijft een man dat zijn oriëntatiegevoel met regelmaat verandert. Hij voelt namelijk op bepaalde momenten dat zijn hele wereld, inclusief hijzelf, met 90° draait. Een ‘klik’ noemt hij het. Na zo’n oriëntatiedraai is hij nog steeds op exact dezelfde plek en kijkt ook nog steeds dezelfde kant op als voorheen. Wat hij ziet is dan ook objectief niet veranderd. Toch voelt het allemaal totaal anders aan door de draai in oriëntatie.
Meer mensen blijken een oriëntatiedraai te ervaren
Na deze uitzending namen meerdere mensen contact op met het radiostation: zij ervoeren dit ook! Er kwam een vervolguitzending waarin anderen hun verhaal deden en deze gedeelde ervaring bespraken. Er werd zelfs een website gemaakt om het aan een breder publiek uit te leggen. Tot dusver is er nog weinig bekend over dit fenomeen, maar de reeds bestaande visual reorientation illusion komt er het dichtstbij. Deze term komt uit de ruimtevaart.
Een oriëntatiedraai: Als de vloer het plafond wordt
Wanneer je rondzweeft in een ruimteschip dat baantjes trekt om de aarde, worden ‘boven’ en ‘onder’ betekenisloos. Die zijn immers verbonden aan het gevoel van zwaartekracht. Als een astronaut een tijd in een bepaalde positie werkt, gaan ze meestal dat wat beneden hen is als de vloer ervaren en wat boven hen is als het plafond. Hun oriëntatie is dus positieafhankelijk. Maar als er dan een collega-astronaut ondersteboven voor hen langs komt zweven, melden veel astronauten dat ze de illusie van een plotsklapse wissel ervaren: de vloer wordt het plafond en andersom.
Terug op aarde
Op het eerste gezicht lijkt de ervaring van een oriëntatiedraai uit het radio-interview misschien heel anders dan wat astronauten ervaren in de ruimte. Zo ervaren astronauten deze oriëntatie illusie alleen in de ruimte: terug op aarde blijft de vloer gewoon de vloer. Daarentegen ervaren de geïnterviewde mensen de oriëntatie illusie dagelijks in hun leven hier op aarde. Daarnaast ervaren zij geen uitwisseling van vloer en plafond, maar een oriëntatiedraai in een andere richting. Maar in beide gevallen gaat het wel om een plotselinge verandering in oriëntatiegevoel, terwijl wat ze waarnemen feitelijk niet is veranderd.
Onderzoek in Nijmegen
Omdat er zo weinig bekend is over dit fenomeen, willen wetenschappers op het Donders Instituut in Nijmegen dit onderzoeken. Herken jij bovenstaande omschrijving en ervaar jij weleens hetzelfde? Of wil je bijdragen aan dit onderzoek? Doe dan mee aan ons online onderzoek over de verschillen in navigatievermogen tussen mensen.
Lees meer op https://orientatiedraai.wordpress.com
Doe mee aan online-, en eventueel hersen-, onderzoek via http://research.sc/participant/login/
Auteur: Jasmin Kuhn
Buddy: Floortje Bouwkamp
Redactie: Marisha Manahova
Vertaling: Floortje Bouwkamp
Redactie vertaling: Wessel Hieselaar
Beeld: gebaseerd op foto van Samy Saadi via Unsplash
Interessant fenomeen!
Net de test geprobeerd te doen, ik dacht dat ik erg goed in navigeren ben, ben een beelddenker en het onderzoek is aan de hand van reeksen letters. Misschien moet ik toch maar eens iets doen aan het trainen van m’n korte termijn geheugen. Of dit is een uitermate goed voorbeeld dat ik niet binnen de doelgroep van het onderzoek val 🙂