This post is also available in Engels.
Stel je voor: je bent moeder van twee kinderen. Je hebt de diagnose gekregen van een hersenaandoening die je uiteindelijk volledig verlamd zal maken vanaf je nek. Op dat moment zul je iemand moeten vragen: “Zou je alsjeblieft die reep chocolade naar mijn mond kunnen houden? Ik wil graag een hap nemen.”
Dan komt er een wetenschapper langs die gelooft dat jij die chocoladereep helemaal zelf kunt oppakken en eten, enkel met de kracht van je geest.
Dit scenario werd werkelijkheid toen onderzoekers van de Universiteit van Pittsburgh een apparaat ontwikkelden genaamd de Brain-Computer Interface (BCI). Dit stelde deze verlamde moeder in staat om met haar gedachten een robotische hand aan te sturen, waardoor ze weer zelfstandig werd. Andere BCI-toepassingen maken het mogelijk voor patiënten om rolstoelen te besturen of weer te lopen met behulp van robotpakken. Bij het Donders Instituut zorgden BCI’s ervoor dat patiënten die niet meer konden praten, opnieuw konden communiceren.
De complexe kracht van het brein
Denk eens aan de enorme hoeveelheid informatie die je hersenen op dit moment verwerken: je leest, herkent en interpreteert deze tekst, terwijl je ook nog een drukke werkdag navigeert. Elk van deze taken genereert hersengolven — elektrische signalen die ontstaan door hersencellen. Deze signalen kunnen op verschillende manieren worden opgevangen, bijvoorbeeld met elektroden op de schedel of met geïmplanteerde elektrodes in de hersenen. Bij het ontwikkelen van een BCI gebruiken we algoritmes die deze hersensignalen omzetten naar bruikbare data.
De geest ontgrendelen
De signalen van hersencellen die handbewegingen aansturen, blijken relatief eenvoudig te begrijpen, omdat bepaalde cellen sterke signalen geven wanneer de hand een specifieke richting op beweegt. In 2004 ontwikkelden onderzoekers van de Universiteit van Pittsburgh algoritmes die hersensignalen van ingebeelde handbewegingen kunnen interpreteren. Met deze BCI kon een verlamde patiënt een muiscursor besturen.
De ontwikkelingen binnen BCI-technologie gaan razendsnel. Waar BCI’s eerst werden ingezet om simpele computerspelletjes zoals Pong en Tetris te bedienen, kunnen spelers tegenwoordig hun personage in spellen als World of Warcraft of Elden Ring volledig besturen met een BCI-headset.
De volgende grens
BCI’s worden gebruikt om het brein te trainen na hersenletsel en om epilepsie te behandelen. In de toekomst zouden ze ook ingezet kunnen worden tegen Parkinson, dementie, of zelfs voor het verbeteren van cognitieve functies bij gezonde mensen. Ze zouden ook gebruikt kunnen worden om drones of slimme apparaten in huis aan te sturen. En misschien kunnen we op een dag zelfs wel gedachten met elkaar delen via het internet.
Bescherm onze prachtige en unieke geesten
Maar de ontwikkeling van technologie die zo dicht bij onze kern komt als een BCI, roept belangrijke ethische vragen op. Zo moest patiënte Rita Leggett een juridische strijd voeren over haar BCI-hersenimplantaat toen het bedrijf achter de implantaten failliet ging. De rechter oordeelde dat het implantaat verwijderd moest worden. Dit roept de vraag op: van wie is deze technologie eigenlijk?
Er zijn nog veel meer vragen die beantwoord moeten worden. Bijvoorbeeld: als een rolstoel die met een BCI wordt bestuurd plotseling draait en van de trap rolt — kwam dat door de gedachte van de gebruiker, of heeft het algoritme de bedoeling verkeerd geïnterpreteerd? Een ander groot zorgpunt is privacy: wat gebeurt er als bedrijven onze gedachten kunnen lezen? Deze dilemma’s tonen aan dat zorgvuldige afwegingen nodig zijn bij de ontwikkeling van BCI’s. Open-source projecten zoals OpenBCI kunnen helpen om transparantie en ethisch verantwoord handelen te bevorderen.
Intussen moeten internationale ethische en juridische richtlijnen worden opgesteld om het veilige en verantwoorde gebruik van deze technologie mogelijk te maken, wanneer deze de komende jaren commercieel beschikbaar wordt. Brede samenwerking tussen verschillende disciplines is essentieel, daarom wordt er nu een Europees masterprogramma ontwikkeld om de toekomstige professionals op te leiden die hierbij betrokken zullen zijn.
Ware kracht zit van binnen
De mogelijkheden van BCI’s lijken grenzeloos. Ze bieden niet alleen de kans om verloren vaardigheden te herstellen, maar ook om ons dagelijks leven te verrijken. Laten we ons inzetten voor innovaties die de mensheid dienen en onze waarden hoog houden. Nu we de kracht van onze geest hebben ontgrendeld, mogen we groot dromen en ons een toekomst voorstellen waarin we een meer verbonden, levendige en vrije wereld creëren.
Credits
Auteur: Judith Koene
Redactie & Vertaling: Lucas Geelen
Afbeelding door Ecliptic Graphic via Unsplash
