This post is also available in Engels.
Vervuilende containers
Wie begint de dag nou niet graag met een kopje koffie, een slok vers water, of met een beetje geluk een warme maaltijd van de vorige dag? Velen van ons doen dat, vaak met behulp van met plastic beklede bekers, plastic flessen en plastic bakjes. Maar deze alledaagse handelingen zouden je brein kunnen beïnvloeden op manieren die wetenschappers nog maar net beginnen te begrijpen. Recente schattingen suggereren dat mensen wekelijks ongeveer vijf gram microplastics binnenkrijgen – ongeveer het gewicht van een creditcard. Deze piepkleine plasticdeeltjes, die minder dan vijf millimeter in doorsnee zijn, blijken schadelijk te zijn voor meer dan alleen het milieu. Steeds meer studies benadrukken hun impact op onze gezondheid, waaronder mogelijke effecten op het brein.
Materiële invasie
De impact van microplastics wordt voornamelijk onderzocht in watermilieus, waar ze het eet- en voortplantingsgedrag van dieren kunnen verstoren. De aandacht is inmiddels verschoven naar hun effect op de mens. Een baanbrekende studie in Nature Medicine vond microplastics in menselijke hersenen tijdens autopsies, wat overeenkomt met eerdere dierstudies die aantoonden dat microplastics de bloed-hersenbarrière kunnen passeren en ontstekingen kunnen veroorzaken.
Neuroplasticiteit of neurale plastic?
Eenmaal in het centrale zenuwstelsel lijken microplastics een keten van giftige gebeurtenissen op gang te brengen. Ze activeren krachtige immuunreacties en brengen andere verdedigingsmechanismen uit balans. Bij knaagdieren en zebravissen zagen onderzoekers een toename van pro-inflammatoire cytokines, markers van cellulaire stress en beschadigde cel structuren. Specifiek bleek uit doolhof tests dat zebravissen die werden blootgesteld aan microplastics trager leerden, minder gevoelig waren voor beloning en tekenen vertoonden van versnelde hersenveroudering. Ook bij muismodellen werden verstoringen van neurotransmittersystemen waargenomen – zoals veranderingen in dopamine, glutamaat of serotonine – die mogelijk ten grondslag liggen aan verschuivingen in cognitie en stemming.
Verergende omstandigheden
Er is bovendien groeiende speculatie dat microplastics invloed kunnen hebben op de ontwikkeling of ernst van neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer of Parkinson. Diermodellen vertonen nog ernstiger ziekte kenmerken – zoals eiwit vervorming en ontstekingen in het brein – na blootstelling aan microplastics, wat in overeenstemming is met het idee dat deze de bestaande ziekte kunnen versterken.
Innovatie onder druk
Naast het veroorzaken van problemen—zoals schade aan het zeeleven, verstoring van het immuunsysteem en verergering van neurodegeneratieve processen—blijken microplastics ook de behandeling van bestaande aandoeningen te belemmeren. Zo vereisen succesvolle hersen-computerinterfaces en neurale implantaten een stabiele neurale omgeving. Een door microplastics geactiveerd immuunsysteem kan een vijandige omgeving creëren voor geïmplanteerde apparaten of neurale netwerken verstoren die cruciaal zijn voor communicatie tussen brein en machine. Het onder controle houden van neuro-inflammatie wordt daarmee een centrale uitdaging voor het benutten van technologieën die afhankelijk zijn van een stabiel zenuwstelsel.
Wat kunnen we doen?
Die onzichtbare fragmenten uit jouw koffiebeker of opgewarmde maaltijdcontainer leggen een langere reis af dan je denkt – en de eindbestemming zou wel eens je brein kunnen zijn. De verontrustende ontdekking van microplastics in menselijk hersenweefsel levert overtuigend bewijs dat ons ertoe zou moeten aanzetten onze wereldwijde omgang met plastic te heroverwegen. Hoewel het in de moderne wereld vrijwel onmogelijk is om blootstelling aan microplastics volledig te vermijden, ben je niet machteloos. Denk de volgende keer dat je naar een wegwerpbakje grijpt eens na – overschakelen op herbruikbare alternatieven van glas of roestvrij staal is een kleine maar betekenisvolle stap die je kunt zetten om je blootstelling te verminderen en te beschermen wat er echt toe doet.
Auteur: Himalaya Girard (gast auteur)
Buddy: Wieger
Redactie: Siddharth
Vertaling: Natalie
Redactie vertaling: Lucas
Afbeelding van Brian Yurasits via Unsplash
