This post is also available in Engels.
Deze blog is onderdeel van de Brain basics-zomerserie van dit jaar, waarin we ingaan op de algemene werking en ontwikkeling van ons brein. In dit deel van ‘brain basics’ duiken we in de fascinerende wereld van dopamine en serotonine, twee neurotransmitters die een cruciale rol spelen in ons emotionele welzijn.
Merk jij veranderingen in je stemming nu de seizoenen veranderen en het weer slechter wordt? Misschien merk je dat je minder vrolijk bent en je je wat overweldigd of lusteloos voelt. Hoewel onze emoties van nature schommelen, kunnen deze stemmingswisselingen ook worden beïnvloed door de neurotransmitters in je hersenen.
Dopamine – De neurotransmitter van genot en beloning
Dopamine, vaak het ‘gelukshormoon’ [JS1] genoemd, is een soort boodschapper in onze hersenen die ons helpt blij en gemotiveerd te voelen. Het komt voornamelijk uit de substantia nigra en het ventrale tegmentale gebied in het midden van de hersenen en komt vrij wanneer we iets plezierigs ervaren, zoals een lekkere maaltijd of het behalen van een doel. Het vrijkomen van dopamine geeft ons een goed gevoel en moedigt ons aan om dingen te blijven doen die ons gelukkig maken. Om die reden ontwikkelen bijvoorbeeld sommige ongezonde eetgewoonten zich tot een voedselverslaving. Wanneer onze hersenen de juiste hoeveelheid dopamine hebben, voelen we ons over het algemeen tevreden. Als er echter iets misgaat met onze dopamine niveaus, kan dit leiden tot een gevoel van lusteloosheid of zelfs grotere problemen zoals een verslaving.
Figuur oorspronkelijk uit SimplyPsychology.org
Serotonine – De stemmingsstabilisator
Serotonine wordt vaak gezien als een stemmingsstabilisator en speelt een belangrijke rol bij het reguleren van onze emoties, vooral bij negatieve emoties. Serotonine wordt voornamelijk geproduceerd in een hersengebied dat de raphe nuclei wordt genoemd. Naast onze emoties reguleert het ook andere zaken zoals ons slaapritme, onze eetlust en lichaamstemperatuur. Net als bij dopamine hebben we een specifieke hoeveelheid serotonine nodig: als het evenwicht verstoord raakt, kan dit leiden tot stemmingsproblemen zoals een depressie. Het is daarom belangrijk om onze serotonineniveaus gezond te houden voor onze mentale gezondheid. Bij een depressie schrijven artsen dan ook vaak medicatie met serotonine voor.
Ratten met lage niveaus van serotonine vertonen meer agressie en minder angst. (onderzoek van Meng et al)[JS2]
Het evenwicht tussen dopamine en serotonine
Hoewel onderzoekers denken dat serotonine en dopamine beide een rol spelen bij de regulatie van emoties en motivatie, lijkt het er toch op dat hun functies verschillen. Dopamine activeert je om op zoek te gaan naar beloningen, terwijl serotonine juist je gedrag afremt als er een risico is op iets negatiefs. Dopamine helpt je bijvoorbeeld wanneer je snel moet zijn om het laatste stukje brood te bemachtigen, terwijl serotonine van pas komt wanneer je voorzichtig moet lopen om te voorkomen dat je je koffie morst. Zo kun je zien hoe belangrijk het is voor ons dagelijks leven en ons emotionele welzijn dat dopamine en serotonine met elkaar samenwerken.
Samenvatting
Dopamine en serotonine zijn belangrijke neurotransmitters die ons helpen geluk te ervaren en onze emoties te reguleren. Door simpele dingen kun je je dopamine/serotonine niveaus verhogen, zoals door een wandeling te maken, je stress te verminderen en actief te blijven. En aarzel niet om professionele hulp te zoeken als je merkt dat er iets mis is met je lichaam of mentaal welzijn.
Credits
Auteur: Xianzong Meng (gastauteur)
Buddy: Ping Chen
Editor: Wessel Hieselaar
Vertaling: Lucas Geelen
Editor vertaling: Judith Scholing