Bimodale tweetaligheid, wat is dat precies?

This post is also available in Engels.

Misschien spreek jij meer dan één taal. Of anders ken je vast wel iemand die dat kan. Dan ben je dus bekend met tweetaligheid. Maar heb je wel eens gehoord van bimodale tweetaligheid?

“Een gebaren- en een gesproken taal leren vanaf de geboorte” Foto door Ray Dumas en bewerkt door Francie (Licentie: CC By-ND 2.0).

Wat betekent het woord bimodaal in bimodale tweetaligheid? Neem een horend kind met dove ouders. Hij of zij zal vanaf de geboorte zowel gebaren- en gesproken taal leren. Thuis wordt gebarentaal gebruikt, en gesproken taal kan worden opgepikt in de omgeving via horende familieleden en bijvoorbeeld op het kinderdagverblijf. Op deze manier leert een baby communiceren in twee vormen (modaliteiten): met de mond en met de handen (en gezichtsuitdrukkingen). Vandaar het woord bimodaal.

Praten activeert talen
Terwijl je praat (of leest) maak je voortduren gebruik van de woorden die je kent. Je taalkennis is een soort ‘mentaal woordenboek.’ In dit woordenboek is allerlei informatie opgeslagen over de taal die kent. Bijvoorbeeld of een bepaald woord een werkwoord of een zelfstandig naamwoord is, en wat de enkelvouds- en meervoudsvorm zijn (bijv. huis – huizen). Het mentale woordenboek van iemand die tweetalig is bevat deze informatie in meerdere talen. Dus, als iemand die Engels en Nederlands spreekt het woord ‘house’ zegt, in het Engels, dan wordt niet alleen de informatie over ‘house’ actief, maar ook die informatie over het Nederlandse ‘huis’ (bijvoorbeeld dat het Nederlandse woord ‘huis’ een zelfstandig naamwoord is, dat het meervoud ‘huizen’ is, etc.). Dit proces waarbij de iemands ene taal de andere beïnvloed wordt in het Engels cross-language activation genoemd. Meestal ben je je er natuurlijk niet van bewust dat dit gebeurt. Daarbij, cross-language activation komt voor bij mensen die twee of meer gesproken talen kennen, maar ook tussen gesproken en gebarentalen.

Zijn bimodale tweetaligen anders dan tweetaligen?
Als je een gesproken en een gebarentaal kent kun je deze twee talen tegelijkertijd gebruiken. Cool toch? Probeer maar eens het Nederlandse huis en het Engelse house tegelijkertijd te zeggen. Dat lukt waarschijnlijk niet. Maar probeer nu eens het woord ‘huis’ te gebaren (in Nederlandse gebarentaal: houdt beide handen voor je borst, houdt je vingers recht en bij elkaar, en maak nu de vorm van een huis met een dak (zoals je kunt zien in het filmpje) en zeg tegelijkertijd huis. Dat gaat makkelijker! Dit komt doordat je twee modaliteiten (handen en mond) tegelijkertijd kunt gebruiken in plaats van alles met één modaliteit te moeten doen.

” ‘Huis’ in Nederlandse Gebarentaal” Filmpje door Francie.

Samengevat, de talen die je kent (of ze nou gesproken of gebaard worden) zijn altijd actief in je hoofd. Met andere woorden, je hebt je talen altijd bij je. En wil je twee talen tegelijk spreken? Leer gebarentaal!

Dit blog is geschreven door Francie Manhardt. Francie is een PhD student in de Multimodal Language and Cognition Groep aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Haar onderzoek is gericht op de relatie tussen cognitie, ruimte en taal in bimodale tweetaligen

Bewerkt door Nietzsche.