This post is also available in Engels.
Meer dan eens hebben we belangrijke ontdekkingen in de neurowetenschap te danken gehad aan mensen die een ongeluk hadden. Een bekend voorbeeld is het tragische geval van Phineas Gage, dat aan de wieg stond van ons begrip van de relatie tussen de frontaalkwab en persoonlijkheid.
Phineas Gage schedel en aanstampen ijzer, Henry J. American Journal of the Medical Sciences, n.s. v.20 (1850): 13-22
Op een hete dag in Vermont (VS) in 1848 kreeg Phineas Gage een ongeluk dat zijn leven voorgoed zou veranderen. Phineas werkte voor de spoorwegmaatschappij Rutland & Burlington en legde samen met zijn collega’s treinsporen aan. Eén van zijn verantwoordelijkheden was het voorbereiden van ontploffingen: hij moest een gat boren in het gesteente, daar explosief poeder en een lont in steken, het geheel met zand bedekken, en het vervolgens aanstampen met een ijzeren staaf.
Op deze noodlottige dag werd Phineas afgeleid door een collega en vergat daardoor om het explosieve poeder met zand te bedekken. Nadat de ijzeren staaf het spul één keer had aangestampt, explodeerde het onbedekte poeder al direct. De meterslange ijzeren staaf, 3cm in doorsnee, ging door Phineas’ linkerwang naar binnen, drong door het voorste gedeelte van zijn hersenen, en kwam aan de bovenkant van zijn hoofd weer naar buiten. Door de explosie werd Phineas op de grond gesmeten, hoewel hij bij bewustzijn bleef.
Een ‘wonderbaarlijk’ herstel?
Na het ongeluk werd Phineas onderzocht door de plaatselijke dokter. Deze rapporteerde dat de patiënt in staat was om te lopen en een coherent verhaal te houden, ondanks de grote hoofdwond. Twee maanden na het ongeluk was Phineas volledig hersteld. Maar toch was er iets veranderd. Hoewel zijn taal- en cognitieve vermogens in tact waren gebleven, was zijn persoonlijkheid veranderd.
Phineas kon zichzelf geen doelen meer stellen en geen plannen meer maken. Zijn toekomst leek hem niets meer te kunnen schelen. De gebruikelijke omgangsvormen volgde hij niet meer; hij was ongeduldig en gebruikte zulk grof taalgebruik dat vrouwen werd geadviseerd om zijn gezelschap te mijden. Zijn fysieke herstel was dus weliswaar compleet, maar Phineas Gage was niet langer dezelfde persoon.
Hoe vreselijk het ongeluk ook is geweest voor Phineas en zijn omgeving, het geeft ons wel een ongekend inzicht in het menselijk brein gegeven: dat er een regio bestaat in de hersenen die verantwoordelijk is voor redeneren en sociaal gedrag.
Wat weten we vandaag?
Toen Phineas Gage overleed, is er geen autopsie op hem uitgevoerd. Maar met moderne technieken hebben wetenschappers zijn ongeluk kunnen reconstrueren. Ze hebben geconcludeerd dat de meeste hersenschade bij Phineas in de linker frontaalkwab zat. De specifieke plek van beschadiging, volgens de reconstructie, was de ventromediale prefrontale regio (aan de onderkant van de frontaalkwab).
Vandaag de dag weten we dat de ventromediale prefrontale regio een kritieke rol speelt bij plannen en beslissen. De meer laterale regio van de prefontaalkwab (aan de zijkant en achterkant) was niet aangedaan door het ongeluk, en dus bleven de functies van dit gebied, waaronder rekenen, taal en aandacht, gewoon intact. De onfortuinlijke belevenissen van Phineas Gage hebben het dus mogelijk gemaakt om de oorsprong van beslisgedrag in het brein te ontrafelen.
Meer informatie
Descartes Error: Emotion, Reason en the Human brain. Anthony Damasio
Deze blog is geschreven door Kasia
Bewerkt door Marpessa
Vertaald door Johanna