This post is also available in Engels.
Wist je dat je eigen verwachtingen een cruciale invloed hebben op je waarneming, gedrag, gezondheid en zelfs op je prestaties tijdens een examen? Laat je overtuigen door Mahur.
Afbeelding door Michael J. Ermarth
Als je denkt dat je gezond leeft, val je al een klein beetje af
Om het effect van verwachtingen op gewichtsverlies te onderzoeken, werden hotelschoonmakers in een studie van Harvard University in twee groepen verdeeld. Eén groep kreeg te horen dat de hoeveelheid beweging die ze kregen tijdens het schoonmaken vergelijkbaar was met een goede workout in de sportschool. De andere groep kreeg deze informatie niet. Terwijl de twee groepen even veel beweging kregen tijdens het schoonmaken, daalden alleen het gewicht, de bloeddruk, en het percentage lichaamsvet van de geïnformeerde groep. Dit gebeurde al na 4 weken.
Als je als astmapatiënt gelooft dat astma met een allergeen te maken heeft, krijg je sneller een astmatische aanval
In de jaren ‘60 toonden wetenschappers van een medisch centrum in New York aan dat het toedienen van een niet-werkende zoutoplossing bij astmapatiënten een astmatische aanval zowel kon verminderden als stimuleren. Hoe dat mogelijk was? Simpelweg doordat de onderzoekers nu eens vertelden dat de zoutoplossing een geneesmiddel was, en dan weer dat het om een allergeen ging. Gezonde mensen en niet-astmapatiënten, die geen negatieve verwachtingen over hun ademfuncties hadden, waren niet gevoelig voor dit effect.
Als je denkt dat je het antwoord weet, presteer je beter
Weer een andere studie onderzocht de algemene kennis van proefpersonen met een computertaak. De ene groep werd verteld dat ze de juist antwoorden subliminaal, oftewel onbewust, op het scherm gepresenteerd kregen (bijvoorbeeld door het antwoord zo kort op het scherm te presenteren dat je niet genoeg tijd krijgt om het bewust waar te nemen). De andere groep kreeg de instructies dat ze subliminaal willekeurige (en dus betekenisloze) letters op het scherm gepresenteerd kregen. Bij beide groepen werd, ongeacht de instructies, precies dezelfde informatie subliminaal op het scherm gepresenteerd. Toch presteerde de eerste groep uiteindelijk beter op de test.
Hoe kunnen je verwachtingen je gewicht, gezondheid of prestaties beïnvloeden?
Deze drie studies maken duidelijk dat de juiste verwachtingen ervoor kunnen zorgen dat iets wel of niet werkt. Dit wordt het placebo-effect genoemd. De bekendste psychologische verklaring voor het placebo-effect is de “verwachtingstheorie”, die stelt dat iemands ervaringen en gedrag kunnen veranderen aan de hand van de verwachting die iemand heeft van een situatie. Bijvoorbeeld: “Ik verwacht dat ik het antwoord op een toets onbewust weet, waardoor ik minder last heb van faalangst en me volledig kan concentreren op de vraag.”
Een andere verklaring is de “conditioneringstheorie”, die ervan uitgaat dat eerdere ervaringen in een vergelijkbare context vergelijkbare reacties oproepen. Bijvoorbeeld: “Vroeger kreeg ik astma door kattenharen, dus nu zal de kat van mijn buurman weer een astma-aanval oproepen”.
Natuurlijk kun je op basis van deze studies (helaas) niet concluderen dat je niet meer naar de sportschool hoeft. Maar ze wijzen er wel op dat het belangrijk is om te onderzoeken met welke verwachtingen we in het leven staan. Onze verwachtingen kunnen in verschillende situaties belemmerend of juist stimulerend werken, zonder dat je er bewust van bent.
Meer informatie
Wil je meer lezen over het placebo-effect? Check dan deze eerdere blog van ons.
Geschreven door Mahur.
Bewerking door Romy.
Met dank aan Anke-Marit voor de inspiratie.