This post is also available in Engels.
Interne ritmes worden gereguleerd door lichtgevoeligheid
Veel lichamelijke processen van dieren volgen biologische klokken die beïnvloed worden door omgevingsfactoren. Zo leiden seizoensgebonden veranderingen in het klimaat tot ingrijpende aanpassingen in gedrag, zoals voeden, paren, migreren of overwinteren. Zelfs binnen een enkele dag verzorgt de variatie in licht voor onze slaap-waak cyclus en hormoonhuishouding. Een controversiëler idee is dat variatie in maanlicht — een cyclus van 29.5 dagen — invloed zou kunnen hebben op de hersenfunctie en hormoonbalans van vrouwen. Een maandelijks effect van maanlicht dus.
Vrouwelijke cycli: een samenwerking tussen brein en eierstokken
De menstruatiecyclus van vrouwen wordt geregeld door hormonen in de hersenen en de eierstokken. Veranderingen in lichtintensiteit beïnvloed hormonen in eerste instantie door ons brein via neurohormonen[1]. Het systeem werkt met een terugkoppeling, wat betekent dat de afscheiding van neurohormonen de hormonen in de eierstokken beïnvloedt, en andersom. Recent onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Nature heeft zelfs aangetoond dat bepaalde delen van de hersenen van vrouwen van grootte veranderen als reactie op hormoonveranderingen.
De invloed van maanlicht: mythe?
Heel lang geleden dachten mensen dat de maan invloed had op de vruchtbaarheid van vrouwen. Ze dachten dat de menstruatiecyclus op de maancyclus afgestemd was en dat vrouwen ovuleerde tijdens volle maan. Er zijn echter beperkingen in de onderzoeken die een verband tussen maan en menstruatie laten zien. Zo werden vrouwen met onregelmatige menstruatiecycli (korter of langer) meestal niet meegenomen in het onderzoek, waardoor de onderzoeksgroep niet representatief is voor de hele vrouwelijke populatie. Bovendien was de indeling van de volle en nieuwe maanfasen niet erg nauwkeurig gedefinieerd.
Een moderne evolutie van de cycli van vrouwen?
Een recente grootschalige studie met 1,5 miljoen vrouwen, die allerlei soorten cycli hebben en geen hormonale anticonceptie gebruiken, liet geen correlatie tussen de cycli van vrouwen en maanlicht zien. Toch is het niet onmogelijk dat dit verband er ooit wel was. Als gevolg van overmatige blootstelling aan kunstmatig licht in ons moderne leven worden veel van onze biologische ritmes verstoord. Andere diersoorten die in een natuurlijkere omgeving leven vertonen juist een sterkere gevoeligheid voor maancycli. Bij vissen is de invloed van maanlicht gerelateerd aan specifieke variaties in hormonen en genexpressie die betrokken zijn bij voortplantingscycli. Bovendien blijkt dat overmatige blootstelling aan kunstlicht (zoals in de industriële visserij) systematisch leidt tot verstoring van dit voortplantingsritme.
Meer onderzoek is nodig
Net als elke bron van natuurlijk licht, kan maanlicht de voortplanting van levende organismen beïnvloeden. Desalniettemin is dit ver verwijderd van de bewering dat het de vruchtbaarheid van vrouwen beïnvloedt. Er zijn veel factoren die interfereren met complexe hormonale ritmes zoals endocriene verstoorders, fysieke en neuropsychologische stress. Dit maakt het moeilijk om de invloed van alleen het maanlicht te bepalen. Eén ding is zeker: er is meer onderzoek op dit gebied nodig.
[1] Een neurohormoon is een chemische boodschapperstof die wordt geproduceerd en vrijgegeven door hersencellen in het bloed.
Auteur: Kim Beneyton
Buddy: Viola Hollestein
Redacteur: Vivek Sharma
Vertaling: Lucas Geelen
Redacteur vertaling: Maartje Koot
Afbeelding van Maggie Hung en NASA met persoonlijke aanpassingen