This post is also available in Engels.
Naar welke kwaliteiten zoeken we in “de ware”? De uitkomsten van onderzoek naar assortatief paren kunnen je verrassen. Deze blog zal je vertellen waarom …
Heb je je ooit afgevraagd hoe chaotisch en overweldigend de wereld is waarin we leven? Er gebeuren zoveel dingen tegelijk, met zoveel variabelen die we niet in de hand hebben. En de liefde is daarin geen uitzondering … al helemaal niet in 2020!
Nooit eerder in de geschiedenis van de mens waren romantische relaties zo divers en complex. Er is diversiteit in geslacht, in aantallen (bv. toegewijde polyamorie, of het niet-zo-toegewijde seriëel daten) en er zijn verschillende manieren om een potentiële partner te ontmoeten. In de huidige moderne samenleving genieten we meer dan ooit van de keuze en de vrijheid om te zoeken naar de persoon die ons leven compleet maakt. Maakt deze zee aan mogelijkheden ons ‘pad der liefde’ willekeurig? Minder dan je misschien zou denken.
Tegenpolen trekken elkaar niet (altijd) aan.
Wanneer iemand een partner zoekt, zijn er een aantal persoonskenmerken die deze keuze beïnvloeden. Dit kunnen fysieke kenmerken zijn, maar ook professionele interesses, hobby’s etc. Wat we zien bij mensen, maar ook bij diersoorten, is dat we de neiging hebben om vooral te zoeken naar overeenkomsten in een partner. Liefde is dus geen loterij, en paargedrag allesbehalve willekeurig. We noemen deze geneigdheid assortatief paren.
De wetenschap is het er over eens dat assortatief paren in de dierenwereld meestal in positieve richting is. Bij positief assortatief paren worden overeenkomsten meer gewaardeerd dan de eigenschappen die we niet gemeen hebben. Een duidelijk voorbeeld hiervan is lichaamslengte. Als je je ooit hebt gewaagd aan online dating, heb je waarschijnlijk weleens een afwijzing ervaren omdat je niet aan iemands lengtestandaard voldeed. Vooral hier in Nederland! Natuurlijk zijn er voorbeelden van koppels die onderling erg in lengte verschillen. Kijk bijvoorbeeld naar Jamie Cullum and Sophie Dahl. Maar deze gevallen vormen de uitzondering.
Zeer zelden zien wetenschappers voorbeelden van negatief assortatief paren, waarbij partners de neiging hebben precies het tegenovergestelde van zichzelf te zoeken. Maar ze bestaan! Een gerepliceerd voorbeeld van negatief assortatief paren wordt gevonden in populaties van witkeelgorzen, waarin partners de neiging hebben partners te zoeken met een andere kleur dan hun eigen kleur.
Afbeeldingen links en rechts met dank aan Pixabay (CC0 1.0). Afbeelding rechts ook met dank aan Karen Arnold.
Hoe vormt assortatief paren toekomstige generaties?
Ons genetische materiaal, georven van onze ouders, verklaart een groot deel van ons uiterlijk en ons gedrag. Dus als er sprake is van assortatief paren, zal dit onvermijdelijk gevolgen hebben voor de volgende generatie. Betekent dit dat toekomstige generaties meer op elkaar lijken qua genetica, d.w.z. meer homogaam zijn, dan men zou verwachten? Met het genetisch onderzoek van tegenwoordig kunnen we het duidelijker dan ooit zien.
Neem weer het voorbeeld van lichaamslengte. Genetisch onderzoek laat zien dat paren met een vergelijkbare lengte meestal vergelijkbare DNA versies delen, die deze eigenschap coderen. Als paren de neiging hebben om dezelfde DNA-versies te hebben, dan zullen deze versies van generatie op generatie hetzelfde blijven. In een populatie van lange mensen met een voorkeur voor lange mensen, kun je verwachten dat de toekomstige generaties ook lang zullen zijn.
Wellicht is dit de reden waarom de Nederlandse bevolking gemiddeld veel langer is dan waar dan ook ter wereld. De voorkeur voor langere partners resulteerde in het behoud van “lange” genen. Daarbij zorgden in meer recente generaties de verbetering van voeding en andere omgevingsfactoren in de ontwikkeling naar volwassenheid ervoor dat de bezitters van dergelijke genen nóg langer werden.
Afbeelding met dank aan Andrew Martin en Pixabay (CC0 1.0).
Aan dat laatste feit kun je zien dat assortatief paren niet alleen wordt verklaard door vergelijkbare genen. De omgeving die ons van embryo af omringt, verhoudt zich ook tot assortatief paren, zij het op een veel complexere manier. De omgeving kan namelijk gevormd worden door assortatief paren, maar het omgekeerde kan ook het geval zijn.
Een goed voorbeeld hiervan is de body-mass index (BMI). Net als lengte is onze BMI gerelateerd aan genen en hebben paren meer kans op een vergelijkbare BMI. Maar in tegenstelling tot lengte, die niet verandert als we volwassen zijn, is BMI flexibeler. Dus gedeelde genen verklaren niet volledig waarom er sprake is van een vergelijkbaar BMI bij paren, omgeving verklaart dit ontbrekende deel.
Als veranderingen in de omgeving kunnen leiden tot veranderingen in eigenschappen tijdens de volwassenheid, kan assortatief paren op verschillende manieren plaatsvinden: partners kunnen elkaar kiezen op basis van overeenkomsten ten tijde dat ze verliefd werden; maar ze kunnen ook verschillen in hun eigenschappen wanneer ze elkaar ontmoeten en na verloop van tijd steeds meer op elkaar gaan lijken.
Stel je voor dat je met iemand bent gaan daten met een veel gezonder en strenger dieet dan het jouwe, en je raakt ervan overtuigd dat je dat ook eens moet proberen. Dan kan het zijn dat jij en je partner eindigen met een meer vergelijkbare BMI dan in het begin van je relatie. Dat zou daarentegen nooit met lichaamslengte kunnen gebeuren.
Welke impact heeft assortatief paren op de samenleving?
Het bewijs dat we voor assortatief paren hebben, als je kijkt naar lichaamslengte of BMI, is ook vaak van toepassing op sociale aspecten van ons leven. Religie, culturele achtergrond of sociaal-economische status zijn vaak hetzelfde bij partners. Dat is logisch, omdat we door veel verschillende redenen ons aangetrokken voelen tot en meer tijd doorbrengen met mensen die op ons lijken.
Het is intrigerend te kijken naar de mogelijke impact die deze keuzes hebben op onze samenleving. Als mensen met meer middelen de neiging hebben om paren te vormen, evenals mensen met minder middelen, zou je dan kunnen zeggen dat assortatief paren de sociaal-economische ongelijkheid in stand houdt?
Misschien, maar het is nogal oneerlijk om geliefden hiervan de schuld te geven. Verliefd worden is beslist geen rationele en berekenende beslissing. Geef jezelf dus niet de schuld als je romantische keuze niet heeft geleid tot een gelijkwaardigere samenleving. Of je nu veel van jezelf in je partner ziet, of het juist lijkt alsof je partner uit een andere wereld komt, focus op datgene wat die persoon “de ware” maakt.
Oorspronkelijke taal: Engels
Auteur: João Guimarães
Buddy: Monica Wagner
Editor: Rebecca Calcott
Vertaler: Ellen Lommerse
Editor Vertaling: Floortje Bouwkamp
Credits: Foto bovenaan met dank aan lauramusikanski en Morguefile (CC0 1.0).
