This post is also available in Engels.
In talen over de hele wereld maken mensen gebaren tijdens het spreken. Recent onderzoek heeft gekeken naar de manier waarop mensen gebaren en waarom ze dat zo doen.
‘Gebaren tijdens het spreken’ (License: CC0 1.0)
Let jij op je handen tijdens het praten? In alle talen ter wereld gebaren mensen tijdens het spreken, dus ik wed dat ook jij je handen beweegt als je praat. Het interessante is dat mensen die verschillende talen spreken ook anders gebaren. Bijvoorbeeld, mijn huisgenoot is Italiaans en gebaart anders (maakt bijvoorbeeld meer of minder gebaren) dan iemand die Duits spreekt zoals ik. Ontstaan onze gebaren door te kijken naar hoe anderen gebaren, of ontstaan ze op basis van de taal die we spreken?
Een recent onderzoek gaf antwoord op deze vraag door te kijken naar blinde en ziende sprekers met Turks of Engels als hun eerste taal. Voordat we de resultaten van het onderzoek bespreken kijken we eerst hoe het onderzoek precies opgezet was.
De onderzoeksmethode
De proefpersonen waren blinde en ziende mensen met Turks of Engels als moedertaal. De onderzoekers gaven hen drie-dimensionale scenes met daarin poppetjes die een gebeurtenis uitbeeldden, zoals ‘de jongen rent naar het meisje.’ Zo’n gebeuertenis wordt een ‘motion event’ genoemd, een gebeurtenis waarin iets of iemand zich beweegt in de ruimte. De blinde proefpersonen en (geblinddoekte) ziende proefpersonen mochten deze scenes in zich opnemen door met hun handen aan de verschillende onderdelen te voelen. Nadat ze de scene voldoende hadden onderzocht werd hen gevraagd om te beschrijven wat er precies in gebeurde.
Waarom werden sprekers van het Engels en het Turks met elkaar vergeleken?
Engels en Turks zijn voorbeelden van twee bredere taalgroepen. Het Engelse taalpatroon is vergelijkbaar met bijvoorbeeld Duits, Nederlands, Zweeds en Russisch, terwijl Turks juist meer op Frans, Spaans, Grieks en Hebreeuws lijkt. Het verschil tussen de twee taalgroepen is de manier waarop bewegingen (motion events) worden beschreven. Bijvoorbeeld, om een scene te beschrijven waarin iemand de trap op loopt zou je in het Nederlands zeggen ‘iemand loopt de trap op.’ Je noemt dan de manier waarop iemand zich verplaatst (lopen) en het ‘pad’ (de trap op) dat de beweging aflegt. Het Turks is anders, daarin zou je iets in de trant van ‘iemand gaat de trap op,’ waarbij je alleen het pad noemt en niet specifiek de manier waarop. Dit verschil in beschrijven zie je niet alleen in de gesproken taal, maar ook in gebaren. Bijvoorbeeld, om de genoemde situatie te beschrijven gebruiken sprekers van het Engels één gebaar dat zowel ‘lopen’ (de manier waarop) en ‘de trap op’ (het pad dat de beweging aflegt) weergeeft, terwijl spreakers van het Turks twee aparte gebaren gebruiken voor het uibeelden van de manier en het afgelegde pad.
De resultaten
Gebruiken blinde mensen gebaren? Wat denk je? Uit dit recente onderzoek blijkt dat blinde mensen op dezelfde manier gebaren als mensen die kunnen zien. Mensen die vanaf hun geboorte blind zijn kunnen niet zien hoe andere mensen gebaren. Daarom is het waarschijnlijk zo dat onze manier van gebaren niet ontstaat door anderen na te doen, maar juist vanuit de structuur van onze eigen moeder taal.
In conclusie, je hoeft niet te kunnen zien om tijdens het spreken ook gebaren te gebruiken: blinden en zienden met dezelfde moedertaal gebaren op dezelfde manier. Je communiceert dus niet alleen met je mond, maar ook met je handen. Gebaren gaan samen met onze gesproken taal, en bij verschillende talen horen ook verschillende manier van gebaren.
Meer informatie:
Artikel op Kennislink (in het Nederlands)
Artikel in “de Volkskrant” (in het Nederlands)
Artikel in een Amerikaanse wetenschappelijk tijdschrijft
Dit blog is geschreven door Francie Manhardt. Francie is een PhD student in de Multimodal Language and Cognition Groep aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Haar onderzoek is gericht op de relatie tussen cognitie, ruimte en taal in bimodale tweetaligen.
Bewerkt door Nietzsche.
