This post is also available in Engels.
Mensen aan het lachen maken is een zeer serieuze taak. Grapjes kunnen worden gemaakt in allerlei samenlevingen en situaties. Toch zijn degenen die de grapjes maken echte tovenaars. Een goede grap vereist namelijk een combinatie van precieze timing, scherpzinnige observatie, het risico om het publiek te beledigen, en een begrip van context, achtergrond, mentale toestanden, enzovoort. Wat gebeurt er in onze hersenen wanneer we een grap bedenken of horen?
De Neurowetenschap van Humor
Neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat tijdens het maken van een grap de prefrontale cortex (actief tijdens het redeneren) en de temporale kwab (actief bij het verwerken van geluid) actief zijn. Enkele studies suggereren dat naarmate een grap grappiger wordt, de activiteit in de prefrontale cortex afneemt. Dit sluit aan bij de populaire bewering dat we grappiger zijn wanneer we niet per se proberen grappig te zijn. Een andere interessante bevinding is dat de temporale kwab bij ervaren komieken actiever is tijdens het produceren van een grap dan bij minder ervaren grappenmakers. De temporale kwab is de plek waar de hersenen zintuigelijke informatie verzamelen en die mensen helpt bij het begrijpen van de context van een situatie. Ervaren komieken zijn dus goed in het beoordelen van de situatie en passen hun grappen hier zorgvuldig op aan. De temporale kwab is ook actief wanneer we een grap horen. Studies tonen aan dat de verbinding tussen de temporale, occipitale en pariëtale kwabben bijzonder actief is tijdens het bedenken van een grap. Dit gebied speelt een cruciale rol bij het identificeren en oplossen van tegenstrijdigheden, zoals wanneer we onverwachte informatie horen.
Theorieën van Humor
Humor is sinds zijn ontstaan een integraal onderdeel van sociale interactie. Door de eeuwen heen hebben mensen zich vaak afgevraagd wat een grap grappig maakt. In de oudheid associeerde Plato humor met agressie. De superioriteitstheorie bouwt voort op dit idee en beweert dat humor voortkomt uit het gevoel van superioriteit. Een andere klassieke theorie, de ontladingstheorie, suggereert dat humor een manier is om opgebouwde spanning in ongemakkelijke situaties los te laten. Een theorie die meer van deze tijd is, is de benign violation theory(vrije vertaling: ‘onschuldige-overtreding theorie’). Deze theorie stelt dat een grap of situatie grappig is als deze aan drie criteria voldoet. Ten eerste moet de grap een verwachte norm schenden, denk bijvoorbeeld aan een ernstig auto-ongeluk. Ten tweede dient de schending onschadelijk te zijn: het ongeval vindt niet plaats in het echt, maar in een videospel. Ten slotte horen de schending en het besef van de onschadelijkheid ervan tegelijkertijd op te treden. Deze theorie is ook gespecialiseerd in het markeren van flauwe moppen. Neem bijvoorbeeld deze Engelse mop: “a doctoral candidate should not eat an apple because an apple a day keeps the doctor away.” Hoewel deze grap slim woordspel gebruikt, schendt het niet de verwachtingen op een manier die als humoristisch wordt ervaren. Volgens de benign-violation theory is deze grap dan ook niet grappig.
Het herhaaldelijk uitleggen van een grap kan nogal saai zijn. Het ontrafelen van de componenten van een grap om te begrijpen waarom het grappig is of niet, is vanuit het perspectief van de neurowetenschap en psychologie, des te boeiender. Hopelijk heeft dit artikel je iets geleerd over de filosofie achter humor. Zo niet, dan wordt het misschien tijd om de temporale kwab van degene die je moeiteloos aan het lachen maakt te bewonderen.
Credits
Auteur: Siddharth Chaturvedi
Buddy: Helena Olraun
Redactie: Vivek Sharma
Vertaling: Eline de Boer
Redactie vertaling: Dirk-Jan Melssen
