This post is also available in Engels.
Het is bijna kerst en we kijken allemaal uit naar heerlijke diners. Voor sommigen is echter het idee van gezamenlijk eten iets om naar van te worden. Niet vanwege die oom die altijd dronken wordt, of een oude familie vete die boven komt drijven, maar omdat ze gedwongen blootgesteld worden aan de eetgeluiden van anderen. Deze mensen hebben, net als ik, misofonie.
Als het minste gekauw al gekmakend is
Misofonie is een affectieve stoornis met betrekking tot geluidsverwerking. Het wordt omschreven als het hebben van heel sterke emoties (woede en/of angst) in reactie op geluiden van anderen, zo sterk zelfs, dat je er niet van kan afwenden en gaat proberen de geluiden te vermijden. Geluiden gemaakt door eten en drinken worden het vaakst als triggers genoemd. Iemand horen of zelfs zien eten leidt eerst tot gewone irritatie of walging, maar dit groeit al snel uit tot een woede-uitbarsting of paniekaanval. Mensen met misofonie weten dat dit gevoel buitenproportioneel is, maar het is overweldigend en moeilijk te controleren. Interessant genoeg wordt deze hevige reactie vooral uitgelokt door eetgeluiden van mensen die dichtbij je staan, zoals familieleden. De eerste symptomen zijn al jong te zien, nog voor pubertijd, maar worden slecht herkend. Het komt vaker voor binnen bepaalde families en er zijn bepaalde genen bij betrokken. Ondanks dat tot wel 20% van de populatie hier last van zou hebben, weten we vrij weinig over misofonie.
Het misofone brein reageert op triggers in gebieden die geluiden en emoties verwerken
Mensen met misofonie hebben geen ‘gevoelige oren’: hun gehoor is normaal, maar de verwerking van specifiek de uitlokkende geluiden is anders. Enkele studies hebben mensen met misofonie vergeleken met mensen zonder misofonie (de controlegroep). Met behulp van structurele en functionele MRI keken ze of het misofone brein andere verbindingen heeft, en of het anders reageert op geluiden of video’s van eten, in vergelijking met andere geluiden. Ondanks verschillen in resultaten, is er ook duidelijke overlap. In de auditieve cortex, het hersengebied verantwoordelijk voor geluidsverwerking, zien we een sterkere reactie op kauwgeluiden dan neutrale geluiden. Daarnaast is het salience netwerk, en vooral de anterior insula, meer betrokken bij de geluidsverwerking van triggers. Dit breinnetwerk bestaat uit hersengebieden die belangrijk zijn voor het detecteren, verwerken en filteren van opvallende gebeurtenissen. Binnen dit netwerk houdt de anterior insula zich bezig met emotionele evaluatie van die gebeurtenissen en interoceptie: de waarneming van signalen afkomstig uit je eigen lijf. Dit laat zien dat mensen met misofonie disproportioneel veel aandacht hebben voor triggers en sterker bewust zijn van hoe ze hierop reageren, wat met negatieve emoties gepaard gaat.
Het gaat niet alleen maar om gekauw
In de meeste studies worden eetgeluiden vergeleken met neutrale geluiden, zoals verkeer of regen, of met andere vervelende geluiden, zoals een alarm of een huilend kind. Een recente studie voegde daar een ander geluid aan toe: tikkende vingers. Misschien verrassend, maar de onderzoekers vonden ook in reactie op dit geluid een uniek breinpatroon in misofone mensen: er was een sterkere verbinding tussen de anterior insula, het gebied van emotionele evaluatie, en de sensomotorische cortex, betrokken bij het voelen van lichaamsdelen, en dan specifiek het deel voor vingers. Dit weerlegt het idee dat het bij misofonie enkel en alleen gaat om eetgeluiden en dat alleen het breingebied gekoppeld aan mondbewegingen een belangrijke basis voor misofonie zou zijn. Vaak worden inderdaad ook andere soorten geluiden, vooral met een herhalend element, gerapporteerd als triggers (ik háát het getik van een klok).
Met misofonie het kerstdiner overleven: rust & afleiding
Helaas is misofonie niet te genezen. Het is echter belangrijk om te leren om te gaan met triggers, in plaats van ze te vermijden. Een mogelijke behandeling is daarom cognitieve therapie gericht op het verminderen van de aandacht voor de triggers. Uit persoonlijke ervaring weet ik dat stress of slaaptekort misofonie kan aanwakkeren. Dus zorg dat je uitgerust en ontspannen aan de kersttafel kan aanschuiven en probeer je aandacht voor het gekauw te verplaatsen naar de kerstmuziek op de achtergrond.
Beeld gebaseerd op beelden van Davies Designs Studio en Franco Antonio Giovanella on Unsplash
Auteur: Floortje Bouwkamp
Buddy: Marlijn ter Bekke
Redactie: Felix Klaassen
