Robots zijn beter geworden in praten, lopen en hetbegrijpen van emoties. Moeten robots echter zoals mensen zijn om je eraan tekunnen hechten?
Mensen hebben een automatisch vermogen omniet-menselijke wezens als menselijk te interpreteren.
Afbeelding dankzij Pixabay
Toekomstperspectieven
We leven in een steeds ouder wordende samenleving waarin er op termijn een tekort zal ontstaan aan menselijke zorgverleners. Het wordt dan ook aan steeds meer mensen duidelijk dat intelligente machines zorg zullen gaan dragen voor een groep die daar behoefte aan heeft; ouderen. ‘Zullen ouderen met robotverzorgers zich net zosociaal verbonden kunnen voelen als met menselijke verzorgers?’ vragen de skeptici. Het antwoord dat naar voren komt is: ja. Wat het nog interessantermaakt is dat robots qua voorkomen of gedrag niet eens perfecte kopieën hoeven te zijn van een mens omals gelijke behandeld te worden.
Ouderen hechten aan een robot
Onderzoekers van de Vrije UniversiteitAmsterdam hebben een onderzoek uitgevoerd waarbij drie oudere dames voor een bepaalde tijd met robot Alice interacteerden. Alice, een robot die kan luisteren, praten, emoties uitdrukken en passend reageren op de communicatieve partner, werd door de dames meegenomen naar huis. Het onderzoek, waar de documentaire Alice Cares verslag van legt, legde bloot dat bij elk van de drie dames een bepaalde vorm van hechting met Alice ontstond. In de documentaire is bijvoorbeeld in een aflevering te zien dat een van de dames Alice als een mens behandelt. Wanneer de vrouw en Alice ergens koffie gaan drinken vraagt de vrouw Alice: ‘Je kunt geen koekjes hebben, of wel?’. Een oprechte vraag als deze laat je nadenken over hoe weinig er nodig is om eenniet-levend wezen te zien als menselijk. Maar waarom is dit het geval?
Redenen om menselijkheid aan een niet-mensen toe teschrijven
Het achterliggende mechanisme is antropomorphisme, wat inhoudt dat je mens-achtige kenmerken en gedachten toeschrijft aan een niet-menselijk wezen. Niet alleen technische apparatenmaar ook een verzameling van andere niet-menselijke objecten (van geometrische vormen tot weerpatronen) worden al snel menselijke eigenschappen toebedeeld. We antropomorphiseren omdat de ervaring van mens-zijn het meest beschikbaar is. Daarbij heeft het bepaalde voordelen om niet-menselijke dingen als menselijk waar te nemen. Een van de voordelen is bijvoorbeeld dat het de interpretatie van niet-menselijk gedrag makkelijker maakt. Een ander voordeelis dat het zorgt voor sociale verbinding, met name wanneer menselijke verbinding ontbreekt, bijvoorbeeld bij eenzaamheid.
Een mogelijk dilemma
Sommigen maken zichzorgen dat robots zoals Alice, die menselijke verzorgers vervangen, zullen leiden tot een verminderde levenskwaliteit bij ouderen. Wellicht zijn deze zorgen ongegrond. Met ouder wordende populaties zullen er ook steeds meer mensen zijn die de oude dag bereiken in goede mentale en fysieke gezondheid. De ouderen zullen niet alleen een vorm van assistentie nodig hebben, maar ook sociale verbinding. Het dilemma ligt niet in de vraag of zorgrobots de menselijke waardigheid in gevaar brengen. Het ware dilemma draait om ofwel enerzijds eensociale verbinding met een robot aan te gaan, of anderzijds überhaupt geen sociale verbindingaan te gaan. Veel mensen zullen hierbij voor de eerste optie gaan. Interessant genoeg zal een verbinding met een robot aangaan ook helemaal niet moeilijkgaan; we hebben namelijk ons aangeboren vermogen om menselijke gedachten enverlangens toe te schrijven ongeacht hoe iets er uitziet.
Geschreven door Julija, aangepast door Mahur en Marisha, vertaald door Rowena
