This post is also available in Engels.
Auto’s met wimpers, een stopcontact dat er grappig uitziet, een boterham die op Jezus lijkt! Het “zien” van gezichten in random patronen is erg menselijk; het fenomeen heet pareidolie.
Sommige mensen zien een gezicht in deze foto van een huis. Het interpreteren van plaatjes alsof het gezichten zijn wordt pareidolie genoemd. Plaatje van Flickr (CC0).
Wat is pareidolie?
Pareidolie is een Grieks woord dat “een plaatje in plaats van een andere” zien betekent. Pareidolie refereert naar het menselijke vermogen om gezichten te “zien” als ze er niet zijn. Het is niet noodzakelijkerwijs een stoornis maar een vreemd bijproduct van ons op gezichten gefocuste brein. Het is een cognitief vermogen dat alle mensen hebben. Als soort zijn we gespecialiseerd in gezichten omdat we continu met elkaar communiceren. Maar hoe snel is dit proces? En is de interpretatie van objecten die op gezichten lijken vergelijkbaar met het daadwerkelijk zien van gezichten?
Kijken naar het gezichten-obsessieve brein
In een MEG studie lieten onderzoekers zien dat objecten die gezien werden als gezichten op dezelfde manier verwerkt worden als echte gezichten. Hetzelfde hersengebied, de fusiform face area genoemd, werd geactiveerd bij het verwerken van gezichten en objecten die gezien werden als gezichten. En, belangrijker, er was geen activatie van dit gebied bij objecten die niet als gezichten geïnterpreteerd werden. Met andere woorden, we zien gezichten in objecten omdat we ze op dezelfde manier verwerken als echte gezichten.
Het brein verwerkt input op een geleidelijke manier. Het start met simpele input als kleuren, lijnen en vormen en komt zo tot ingewikkelde output, bijvoorbeeld dat je tante er gefrustreerd uitziet vanwege het cadeau dat je haar gegeven hebt. Visuele perceptie is een hiërarchisch proces waarbij geldt; hoe gecompliceerder de interpretatie, hoe verder de informatie door je hersenen heeft moeten reizen. De fusiform face area wordt tegelijkertijd geactiveerd voor zowel gezichten als objecten die op gezichten lijken. Dit suggereert dat pareidolie een vroeg visueel proces is en dat het niet afhankelijk is van interpretatie in latere fases van verwerking (net als bij het zien van normale gezichten). Dit is neurobiologisch bewijs dat mensen zodanig geprogrammeerd zijn om gezichten te herkennen in patronen die daadwerkelijk lijken op menselijke gezichten.
Deze resultaten werden bevestigd in een recente fMRI studie die liet zien dat de fusiform face area een belangrijke rol speelt in het zien van gezichten en vormen van gezichten die een illusie zijn. Hoe meer een object werd gezien als een gezicht, hoe meer activatie dit gebied liet zien.
Zie jij het? Ik niet!
Mensen interpreteren plaatjes verschillend; niet iedereen ziet een gezicht in een wolk of in het schuim van een cappuccino. Bijvoorbeeld, er is aangetoond dat vrouwen vaker gezichten herkennen in objecten dan mannen. Dus, de volgende keer dat je een gezicht in een boterham ziet; maak je geen zorgen, dit gebeurt ons allemaal (wel eens).
Lees meer over pareidolie:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2713437/pdf/nihms-129690.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3980010/
- https://academic.oup.com/scan/article/11/9/1501/2224582
Voor kunst geïnspireerd door paleidolie, zie: https://www.boredpanda.com/pareidolia-illustrations-faces-in-places-keith-larsen/
Geschreven door Lara, bewerkt door Annelies en vertaald door Jill.
