Morgen begint het jaarlijkse muziekfestival Pinkpop. Tienduizenden mensen zullen dan weer dansen en springen op de klanken van hun favoriete band. Om optimaal van de muziek te genieten, kun je het beste oordoppen dragen. Zo voorkom je dat je na het festival een vervelende pieptoon in je hoofd hoort. Dit fenomeen heet oorsuizen of tinnitus. Voor de meesten van ons gaat dit na een dag weer over, maar zo’n driehonderdduizend Nederlanders hebben permanent last van tinnitus.
Foto door Jason Rogers (CC BY 2.0 licentie).
In de jaren ’50 bedachten wetenschappers een eenvoudig experiment. Ze plaatsten personen met normaal gehoor in een geluiddichte kamer en vroegen of ze iets hoorden. 75 van de 80 personen hoorden inderdaad geluiden, terwijl er geen geluidsbron was. Dit experiment laat zien dat tinnitus geen aandoening of ziekte is, maar een verschijnsel dat optreedt als de oren minder geluid opvangen dan normaal.
Code voor stilte
Geluidstrillingen afkomstig van muziek worden opgevangen door trilhaartjes in je oor. Het oor zet deze trillingen via haarcellen om in een zenuwsignaal dat bestaat uit een reeks elektrische pulsen. Pas als dit signaal de hersenen bereikt, worden we ons bewust van de muziek. Het merkwaardige is dat de zenuwen altijd pulsen doorgeven, ook al is er geen geluid. Metingen laten zien dat deze reeks van pulsen heel anders is dan wanneer je oren geluid opvangen. Ons brein heeft dus als het ware een speciale “code voor stilte”, ook wel achtergrondruis genoemd.
Tikkende klok
Onze hersenen gebruiken een filter om te bepalen of het zenuwsignaal informatie bevat over een geluid, of dat dit signaal achtergrondruis is. Het filter houdt rekening met de hoeveelheid geluid in de omgeving en past zich daarop aan. Als je oren weinig geluid opvangen, bijvoorbeeld wanneer je luistert naar een tikkende klok in een doodstille kamer, wordt je gehoor automatisch gevoeliger zodat je de klok duidelijk kunt horen. Plaats je dezelfde klok in een drukke kantine, dan zal je het getik waarschijnlijk niet opmerken.
Achtergrondruis wordt geluid
Je oren vangen niet alleen minder geluid op als het stil is in je omgeving, maar ook als je gehoor is beschadigd. En dat gebeurt ook wanneer je geen oordoppen draagt tijdens Pinkpop. Door de harde muziek worden de haarcellen zo sterk gestimuleerd dat ze tijdelijk minder geluid registreren. Als reactie daarop wordt je gehoor automatisch gevoeliger afgesteld. Dit betekent niet alleen dat je zachte geluiden weer kunt waarnemen, maar ook dat de achtergrondruis versterkt wordt. Onderzoekers denken dat bij tinnitus de achtergrondruis teveel versterkt wordt, waardoor je het bewust gaat waarnemen. Dit ervaar je dan als een piep-, ruis-, zoem- of fluittoon in je hoofd; een geluid dat er in werkelijkheid niet is.
Dit blog is geschreven op basis van betrouwbare informatie maar belicht slechts een aantal aspecten van tinnitus. Heb je tinnitus en wil je meer informatie? Neem dan contact op met je huisarts of medisch specialist. Op internet is veel onjuiste informatie over dit onderwerp te vinden, dus raadpleeg alleen informatie afkomstig van betrouwbare instanties, zoals ziekenhuizen.
Meer informatie
Meer informatie over tinnitus
Draag oordoppen op een festival voor optimaal genot
Bronartikel over tinnitus in gezonde personen (Engels)
Boek over het behandelen van tinnitus (Engels)
