This post is also available in Engels.
Gisteren was mijn verjaardag! En ja, ik ben zo iemand die jaarlijks enorm enthousiast de dag viert waarop mijn leven begon. Een verjaardag is een van de weinige dagen waarop je zonder smoes tijd kunt nemen voor grondige reflectie en dankbaarheid (net als Nieuwjaarsdag of Thanksgiving). Sommige mensen beschouwen hun verjaardag als een ondankbare herinnering dat ze alweer een jaar dichter bij de dood zijn (ai!), terwijl anderen het beschouwen als de dag waarop hun levenslange verbondenheid met de wereld begon. Elk jaar, op die dag, voelen deze mensen dankbaarheid ván hun dierbaren en uiten ze dankbaarheid vóór hun dierbaren. En hoewel ik dankbaarheid lang heb opgevat als onderdeel van het afgezaagde ‘live, laugh, love’-motto, komt er sociaal én wetenschappelijk veel meer bij kijken.
Dankbaarheid stimuleert welzijn en het helpen van anderen
Dankbaarheid is een positieve emotie die je voelt als je iets ontvangt waarvoor de gever oprecht moeite heeft gedaan, en dat waardevol is (het vervult een belangrijke behoefte). Psychologen denken dat deze emotie is ontstaan zodat dat we elkaar meer helpen, ook wel prosociaal gedrag genoemd. Onderzoek suggereert inderdaad dat de functie van dankbaarheid is om behulpzame sociale relaties te versterken. Dankbaarheid is een emotionele reactie op de goedheid van de ander. Het speelt daarmee een belangrijke rol in het vormen en onderhouden van sociale relaties, het heeft een sterke invloed op prosociaal gedrag, en het zorgt ervoor dat we meer goede daden verrichten, ook als deze ons moeite kosten. Wat betreft gezondheid kan dankbaarheid ons subjectief welzijn en onze veerkracht bij trauma vergroten. Mensen die zich meer dankbaar voelen hebben meer psychologisch welzijn (bijvoorbeeld een groter gevoel van controle, persoonlijke groei, positieve relaties, zingeving en zelfacceptatie).
Het dankbare brein
Tijdens het voelen van dankbaarheid komen er in het brein neurotransmitters vrij die te maken hebben met sociale binding, humeur, en beloning/motivatie (oxytocine, serotonine, en dopamine), wat het belang van dankbaarheid voor sociale binding benadrukt. Dankzij deze neurotransmitters kan het zelfs verslavend worden om prosociaal gedrag te vertonen.
Een functionele MRI studie vroeg deelnemers om zichzelf in de context van de Holocaust te plaatsen en zich voor stellen hoe ze zich dan zouden voelen als een onbekende hun onderdak, eten, kleding of emotionele ondersteuning zou geven (deze scenario’s waren gebaseerd op echte getuigenissen van overlevenden van de Holocaust). Als deelnemers zeiden meer dankbaarheid te voelen, dan was er meer hersenactivatie in gebieden die belangrijk zijn voor beloning en emotie, en sociale ervaringen (de cortex cingularis anterior en de mediale prefrontale cortex). Ook andere studies hebben een verband gevonden tussen dankbaarheid en hersenactiviteit in gebieden die sociale beloningen en sociale binding verwerken.
Hoewel er nog veel te ontdekken is over dankbaarheid in het brein, lichten deze resultaten het tipje van de sluier van wat er in de hersenen gebeurt als we profiteren van de goede daden van anderen. Dus wees niet terughoudend om de bijzondere mensen in je leven te vertellen dat je dankbaar voor ze bent. Voor de sociale wezens die we zijn, is het belangrijk om te voelen dat anderen om ons geven en ons waarderen. Geef je geliefden ook de kans om dankbaarheid te uiten, luister naar ze en voel hun woorden.
Auteur: Christienne Damatac
Buddy: Felix Klaassen
Redactie: Ellen Lommerse
Vertaling: Marlijn ter Bekke
Redactie vertaling: Floortje Bouwkamp
