This post is also available in Engels.
Hoeveel ramen zijn er in je slaapkamer? Als ik op die vraag antwoord wil geven, neem ik mijn slaapkamer in gedachten en tel ik ieder raam. Op zo’n manier iets inbeelden heet ‘visual imagery’. Onderzoeker Nadine Dijkstra heeft haar promotie-traject bij het Donders Instituut gewijd aan de vraag hoe erg inbeelding lijkt op echt zien. Haar onderzoek laat zien dat inbeelden en visuele waarneming opmerkelijk veel op elkaar lijken als we naar het brein kijken. Dus, kijken met je geest lijkt heel erg op kijken met je echte ogen. En nog verbazingwekkender, het omgekeerde is ook waar: als je met je ogen kijkt, beeld je je ook dingen in!
Beelden doorzoeken in je gedachten kost tijd
Al in de jaren tachtig woedde er een verhitte discussie tussen de cognitieve wetenschappers Zenon Physlyshyn en Stephan Kosslyn: zijn ingebeelde beelden echt net als echte beelden? Het bewijs stapelde zich op; experimenten lieten zien dat mentale beelden leken op echte beelden. Toen Kosslyn en collega’s bijvoorbeeld aan mensen vroegen om de landkaart van een eiland in te beelden, duurde het langer om een locatie te vinden die verder lag van het startpunt, net als het zou zijn als ze een echte kaart doorzochten.
In je hersenen is inbeelden net zien
Wat voegde de inmiddels doctor Dijkstra toe aan dit debat? Nou, inbeelden en zien kunnen wel op elkaar lijken, maar zijn ze ook zo hetzelfde als we naar de hersenen kijken? Haar antwoord: ja én nee. Als we visuele informatie van onze ogen verwerken, gebeurt dat eerst aan de achterkant van ons brein. Dit zijn de zogenoemde lager gelegen hersengebieden die betrokken zijn bij het verwerken van simpele kenmerken als contouren en kleuren. De informatie reist dan in de visuele hiërarchie richting hoger gelegen gebieden, die meer aan de voorkant van het brein liggen en steeds ingewikkeldere kenmerken verwerken, zoals vorm en categorie. Maar als je je slaapkamer inbeeld, komt er helemaal geen informatie vanuit je ogen! Toch vond Dijkstra overeenkomsten tussen zien en inbeelden in zowel de lager-als hoger gelegen hersengebieden. En, hoe sterker mensen zich iets inbeeldden, hoe groter de overeenkomsten waren.
Zien is ook inbeelden!
Maar ze kunnen niet precies hetzelfde zijn, toch? Je slaapkamer is toch veel realistischer als je er echt bent dan wanneer je je ‘m inbeeldt? Dat klopt! Het cruciale verschil hier zit hem in de richting die de informatie op gaat. Als je je iets inbeeldt, mist de communicatie van beneden naar boven (dus van lager- naar hoger gelegen hersengebieden); in plaats daarvan gaat de informatie alleen de andere kant op. Gek genoeg vond Dijkstra ook informatie die van boven naar beneden ging tijdens het echte zien. Dus als we met onze eigen ogen kijken, creëren we ook mentale beelden. Dr. Dijkstra stelt voor dat, om beter te begrijpen wat we zien, onze hersenen mentale beelden maken aan de hand van eerdere kennis om deze dan te vergelijken met wat onze ogen zien. Dus eigenlijk kijk je altijd met je ogen en met je geest. Probeer je dat maar eens in te beelden!
Auteur: Floortje Bouwkamp
Editor: Marisha Manahova
Vertaling: Wessel Hieselaar
Editor vertaling: Jill Naaijen