This post is also available in Engels.
Wanneer je een andere taal probeert te spreken kan je moedertaal je uitspraak beïnvloeden, maar wist je dat je door je moedertaal ook dingen kunt horen die er niet zijn?
In een eerder blog besproken we hoe accenten het resultaat zijn van zowel de beleving van de spreker als de luisteraar. Vandaag echter bespreken we hoe je woorden in een andere taal zelfs in een accent kan horen. Dit gebeurt vooral wanneer het woord heel anders klinkt dan hoe woorden in je moedertaal klinken. Onze hersenen proberen dit op te lossen door te veranderen wat we horen, waardoor je soms zelfs geluiden hoort die er niet zijn.
‘Illegale’ klankvolgorde
Elke taal heeft zijn regels over welke klanken samen kunnen gaan in een woord en waar in het woord ze voor kunnen komen. In het Nederlands kunnen woorden bijvoorbeeld niet eindigen op een z-klank, dit kun je ook zien in de spelling: het enkelvoud van huizen is niet huiz maar huis. In het Spaans beginnen woorden niet met een combinatie van een ‘s’ met daarna een medeklinker. Hierom zijn de woorden speciaal en stom ‘especial’ en ‘estupido’ in het Spaans. Wanneer woorden met ‘illegale’ klankencombinaties nieuw in een taal worden opgenomen, worden ze vaak eerst aangepast naar woorden zonder deze combinaties. Dit is waarom, zoals in het bekende liedje wordt gezongen, ‘Mele Kalikimaka’ Hawaiiaans is voor ‘Merry Christmas’. In het Hawaiiaans komen de letters r en s niet voor, komen medeklinkers niet samen voor (bijv. chr) en komen medeklinkers niet aan het einde van een woord voor (bijv. mas).
Zoals de Hawaiiaanse zin ‘Mele kalikimaka’ (Merry Christmas) laat zien worden leenwoorden uit een andere taal vaak aangepast om aan de klankregels van een eigen taal te voldoen.
Horen met een accent
Vaak passen sprekers deze klankregels toe wanneer ze een andere taal spreken waardoor het klinkt alsof ze een accent hebben. Deze regels kunnen echter ook beïnvloeden wat je hoort. Onderzoek heeft bijvoorbeeld laten zien dat Spaanssprekenden vaak een illusoire e horen voor woorden die beginnen met een illegale combinatie van s+medeklinker, ook al is er helemaal geen e. Een voorbeeld is een onderzoek waarin Frans- en Spaanssprekenden luisterden naar nepwoorden zoals ‘sfid’ en dan aangaven of ze een e hoorden aan het begin. Spaanssprekenden hoorden ongeveer 55% van de tijd deze e, terwijl de Franssprekenden deze 0% van de tijd hoorden.
Een vergelijkbaar onderzoek was uitgevoerd met sprekers van de Japanse taal. In het Japans is een woord als ‘ebzo’ niet toegestaan zijn en wordt deze hersteld als ‘ebuzo’. Voor het onderzoek werden deze proefpersonen niet gevraagd te vertellen wat ze hoorden maar werden hun breinsignalen gemeten. De proefpersonen kregen series van woorden te horen zoals ‘ebuzo, ebuzo, ebuzo…ebzo’. Een groep Franssprekende proefpersonen hadden een breinpatroon dat typisch is voor het opmerken van een verandering. De Japanssprekenden lieten dit patroon niet zien, wat suggereert dat voor hen ‘ebuzo’ en ‘ebzo’ hetzelfde klonken.
Samen wijzen deze resultaten op de complexiteit van accenten. Het is heel moeilijk je moedertaal van je af te schudden tijdens het spreken van een andere taal. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat het leren van een taal beïnvloedt hoe je dingen hoort, en we dus gaan horen door een filter van onze moedertaal.
Geschreven door Mónica Wagner, redactie door Lara Todorova en vertaling door Rowena Emaus.
Having been raised with two languages herself, Mónica Wagner is interested in how people use and learn multiple languages, especially when it comes to the sounds of languages. During her licence in psychology (National University of Córdoba, Argentina) she looked into whether people who speak two (or more) languages, when wanting to say the word for ‘dog,’ consider the name in both of their languages. Then, during her Master’s in cognitive neuroscience (Radboud University, The Netherlands), she looked at the other side of the coin: whether bilinguals can selectively listen in one of their languages (sometimes even the wrong one!) and the role of the context they’re in at the moment or whether or not the speaker has a foreign accent. Currently Mónica is working on her PhD at the Donders Centre for Cognition (The Netherlands), where she’s studying individual differences in foreign accent, that is, why some people struggle so much to get rid of their foreign accent in a second language, while others seem to be able to acquire a nativelike accent almost effortlessly. She is new to the Donders Wonders team but will likely blog a lot about her favorite topics: languages, bilinguals, and accents!
Ik lees jullie blog altijd en ook heel graag. Andere mededeling wil ik nog wel eens overslaan maar Donders Wonders: nooit.