This post is also available in Engels.
Dacht je dat wetenschappers precies begrijpen hoe dronkenschap ontstaat? Niets is minder waar! Het effect van alcohol op het brein blijkt in het lab vrijwel onmogelijk na te bootsen.
Schappen vol alcoholische dranken.
Foto: Ralf Roletschek (CC BY 2.5).
Alcohol geniet bijna wereldwijk een unieke status onder de recreatieve drugs. Vaak willen mensen drank niet eens onder de noemer ‘drugs’ willen scharen; zo ingeburgerd en geaccepteerd is het. In Nederland wordt volgens het Trimbos Instituut per persoon gemiddeld 7 liter pure alcohol per jaar genuttigd.
Terwijl alcohol voor sommigen een bron van plezier is, is het voor anderen een bron van groot leed. Getuige hiervan zijn de aantallen alcoholisten in verslavingsklinieken, de doden door alcohol-gerelateerde verkeersongevallen en geweldsmisdrijven, om nog maar te zwijgen over de gezondheidsproblematiek die alcohol met zich meebrengt.
Juist omdat het zo vaak misgaat met alcohol is het belangrijk dat we begrijpen hoe het in ons lichaam en hersenen werkt. Maar dat blijkt lastiger dan gedacht, omdat het effect van alcohol op ons brein bijna onmogelijk na te bootsen is in het laboratorium.
Alcohol beïnvloed de communicatie tussen hersencellen
In je brein zitten speciale receptoren, zogenaamde GABA-receptoren, die de communicatie tussen hersencellen afremmen. Andere receptoren, glutamaatreceptoren genaamd, stimuleren de communicatie juist. GABA en glutamaat houden elkaar als het ware in balans.
In de aanwezigheid van alcohol werken de GABA-receptoren beter, en de glutamaatreceptoren minder goed. Dat verklaart wat er gebeurt als je dronken bent: de informatieverwerking in je brein remt af, en je voelt en onthoudt minder.
Hersencellen in een schaaltje
Onderzoekers hebben deze effecten van alcohol in kaart gebracht door hersencellen in een schaaltje te kweken en hun functie te meten met of zonder alcohol.
Het probleem met dit soort onderzoek is echter dat je de effecten van alcohol pas kunt meten als je een hoeveelheid alcohol toevoegt die bij een levend persoon al lang tot een coma – of erger – had geleid. De precieze werking van dit eeuwenoude genotsmiddel is dus subtieler, maar blijft voor de wetenschap nog een raadsel.
Een van de conclusies die we hieruit kunnen trekken is dat we de effecten van alcohol niet moeten onderschatten, simpelweg omdat het een gelegaliseerde drug is. De waarheid is dat we nog steeds niet goed weten wat drank doet met ons brein.
Meer informatie
Gratis toegankelijk wetenschappelijk artikel over de receptoren die betrokken zijn bij het effect van alcohol
Gratis toegankelijk wetenschappelijk artikel over de effecten van alcohol
Youtubefilm over het effect van alcohol op ons brein
Deze blog is geïnspireerd door een eerdere blog van Piet, en herschreven door Mahur. Bewerking door Jeroen.
