De effecten van chronische stress

This post is also available in Engels.

Veel mensen hebben last van hoge werk- en prestatiedruk, naast zorg voor hun familie, het huis op orde houden enzovoort. Tijd om rust te nemen lijkt bij velen te missen op de agenda. Maar wat doet zo’n drukke levensstijl met ons?

Frustrated_man_at_a_desk_(cropped)Foto van LaurMG, CC BY-SA 3.0

Zo nu en dan beleeft iedereen van ons momenten van stress. Stress is een vorm van lichamelijke en psychologische spanning die optreedt tijdens een bedreiging van buitenaf. Voor onze verre voorouders was die bedreiging bijvoorbeeld een roofdier, maar tegenwoordig hebben we meer te maken met dagelijkse inspanningen zoals hoge prestatiedruk op het werk. Stress is normaal en een bepaalde mate van stress verbetert zelfs je prestatie (lees meer: de Wet_van_Yerkes-Dodson). Maar wat als stress te hoog oploopt zonder onderbroken te worden door rust en ontspanning?

Stress reactie in het lichaam
Stress zorgt voor een verhoogde fysiologische activiteit van het lichaam, in de wetenschap ook wel arousal genoemd. Kort na een stressvolle ervaring stimuleert het zenuwstelsel de aanmaak van hersenstoffen zoals norepinephrine en dopamine, die de vecht-of-vlucht-reactie bevorderen. Dit is een verdedigende reactie bij een acute dreiging. Een wat langzamere fysiologische reactie in ons lichaam wordt veroorzaakt door een samenwerkingsverband van drie organen: de hypothalamus, de hypofyse en de bijnierschors. De hypothalamus, een hersengebied diep in de hersenen, produceert een keten van reacties die de bijnierschors stimuleren om het stresshormoon cortisol af te scheiden. Cortisol verhoogt vervolgens onder andere de bloedsuikerspiegel en de bloeddruk om ons van voldoende energie te voorzien om tegen de bedreiging op te kunnen. Maar cortisol speelt ook een belangrijke rol in het reguleren van andere lichamelijke en hersenprocessen, zoals leren, geheugen en emotie, slaap-wakker-ritme, en het afweersysteem.

De gevolgen van langdurige stress
Langdurige stress, en daarmee langdurig verhoogde cortisolwaardes, is gerelateerd aan ziektes als obesitas en hart- en vaatziektes, maar ook aan psychische klachten zoals burn-out, depressie en angststoornissen (bekijk hierover een interessante TED-video). Een aantal hersengebieden is bijzonder kwetsbaar voor langdurige stress omdat ze veel receptoren voor stresshormonen bevatten. Deze gebieden vertonen structurele en functionele veranderingen na langdurige stress. Een dergelijk kwetsbaar gebied is de hippocampus, die een belangrijke rol speelt in leer- en geheugenprocessen. Het is aangetoond dat langdurige stress geassocieerd is met een kleinere hippocampus en verslechterde geheugenprocessen.

Voorkom schade door langdurige stress
Hoe we met stress omgaan kan invloed hebben op hoe we stress ervaren en kan zelfs stress verminderen. Er zijn verschillende manieren waarop we met stress kunnen omgaan. In een studie werd bijvoorbeeld de invloed van yoga op mentale stress bij vrouwen bestudeerd. Twee groepen werden met elkaar vergeleken: Vrouwen die geen yogalessen volgden (de controle groep) en vrouwen die 2 keer in de week 90 minuten yoga uitoefenden (de yoga groep). Na 3 weken vertoonden de vrouwen in de yoga groep lagere cortisolwaardes en minder stress en angst vergeleken met de vrouwen die in de controle groep zaten en geen yoga uitoefenden.

Yoga is maar één van de strategieën om beter met stress om te kunnen gaan. Meditatie, wandelen en sporten zijn andere mogelijkheden om je cortisolaanmaak te verlagen en de effecten van langdurige stress in toom te houden. Al een keer over een wekelijkse yogasessie nagedacht?

Deze blog is geschreven door Mahur. Bewerking door Angelique.

Meer informatie
De huisarts over stress

Medische informatie over stress door fonds psychische gezondheid

1 thought on “De effecten van chronische stress

  1. Mahur schrijft: “Het is aangetoond dat langdurige stress geassocieerd is met een kleinere hippocampus en verslechterde geheugenprocessen.”
    Hij is wel zo netjes om er niet bij te zetten hoe dat is aangetoond.
    Zijn adviezen hoe van stress af te komen vind ik heel goed.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Categories