Zoek de logica

Is het menselijk vermogen tot logisch beredeneren universeel of afhankelijk van het onderwerp? Het blijkt dat het beter werkt als het gaat om bier drinken aan de bar dan wanneer er een abstract probleem opgelost moet worden, al is de logica die eraan te pas komt identiek. Hoe zit dat?

Afbeelding door Life of Riley (eigen werk) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) via Wikimedia Commons

Een bekende test voor het vermogen tot logica is de Wason selectie taak. Deze gaat als volgt:
Er liggen vier kaarten op tafel. Elke kaart heeft aan één zijde een getal en een kleur aan de andere kant. Je ziet een 3, een 8, de kleur rood en de kleur bruin (zoals afgebeeld). Je mag kaarten omdraaien om de volgende stelling te toetsen: ‘als een kaart een even getal aan één kant heeft, dan is de andere kant rood’. Welke kaarten moet je omdraaien?

Laten we de opties afgaan. Als de kaart met een 3 rood of bruin is aan de andere kant, is de stelling nog steeds intact. Als de rode kaart even is (of oneven) eveneens. Als de bruine kaart een even getal aan de achterzijde heeft of de 8 bruin is aan de andere kant, gaat de stelling onderuit. Je draait dus de 8 om en de bruine kaart.

Context is alles
In het oorspronkelijke experiment van Wason kon minder dan 10% van de proefpersonen dit raadsel in één keer goed oplossen. Psychologen Leda Cosmides en John Tooby toonden echter aan dat het makkelijker op te lossen is in een sociale context. In hun versie van het experiment toetsten ze de stelling: “als iemand alcohol drinkt, is deze persoon tenminste 18 jaar oud”. De kaarten hadden een drankje aan de ene kant en een leeftijd aan de andere kant, en op tafel lagen vier kaarten met daarop zichtbaar ‘16’, ‘25’, ‘bier’ en ‘water’. In dit geval wezen de meeste mensen correct de kaarten met ‘bier’ en ‘16’ aan als de om te draaien kaarten.

Recente gedragsexperimenten laten zien dat deze selectietest over het algemeen effectiever wordt opgelost wanneer ze wordt afgenomen in een sociale context waarin een bepaald privilege wordt gehanteerd (in dit geval alcohol mogen drinken). Wanneer de activatie van de hersenen werd bestudeerd tijdens deze taak, bleek dat de abstracte en sociale versie allebei allebei de fronto-parietale schors activeerden, welke doorgaans actief is bij logisch redeneren. De sociale variant activeert bovendien ook andere delen van de parietale cortex, hersendelen die vaak actief zijn wanneer je verbeelding actief is. De theorieën van Cosmides en Tooby sluiten hier op aan: zij stellen dat mensen bij het in kaart brengen van sociale relaties in hun verbeelding van perspectief wisselen om beter inzicht te krijgen, zoals ze dat bijvoorbeeld ook doen om ruimtelijke relaties beter te begrijpen.

Meer informatie
Lees meer over de Wason selectietest (Engelstalig)
Ontdek meer over evolutionaire psychologie, of waarom ons brein meer geschikt is voor sommige taken dan voor andere

Deze blog is geschreven door Natalia Bielczyk, die al eerder als neuro-informaticus de liefde uitdrukte in formules. Haar uitstekende normbesef dankt ze aan uitmuntende vaardigheden in het logisch redeneren, plus een rijk verbeeldingsvermogen natuurlijk.

Bewerking en vertaling door Piet.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Categories