This post is also available in Engels.
Laten we als
voorbeeld bij de lockdown party’s blijven. Stel je voor: je bent student en woont
met 5 à 10 anderen in een studentenhuis. Je medebewoners maken zich niet zo
druk om het virus (ze zijn immers jong en sterk) en maken uitgebreide plannen
om in het weekend flink los te gaan. Sterker nog, de universiteit is gesloten dus
misschien beginnen ze op woensdag al.
Eigenlijk voel je je er niet comfortabel bij – via het nieuws hoor je van doemscenario’s
en je bent bang je ouders te besmetten – maar omdat niemand anders er problemen
mee lijkt te hebben ga je toch maar gewoon mee. Als je de enige bent die twijfels
heeft, dan zal het toch allemaal wel meevallen? Misschien moet je je niet
aanstellen. Daarbij, je bent toch nooit ziek.
Aanstekelijke onwetendheid
De kans is groot dat je niet de enige bent die er zo over denkt. Sterker nog, als we iedereen in zo’n studentenhuis zouden vragen wat ze van dergelijke feestjes vinden, dan zou de meerderheid zich er waarschijnlijk niet comfortabel bij voelen.
De reden dat ze het alsnog doen is simpel: iedereen denkt dat ze de enige zijn die problemen hebben met de heersende sociale norm (‘we gaan gewoon feesten’) en cijferen dus hun eigen opvatting weg. Dit verschijnsel wordt in de sociale psychologie pluralistic ignorance of, vrij vertaald, meervoudige onwetendheid genoemd.
Onwetendheid alom
Nu denk je misschien dat deze vorm van onwetendheid alleen in uitzonderlijke situaties van toepassing is, maar niets is minder waar! Het verklaart bijvoorbeeld niet alleen pratende mensen in een stiltecoupé of coma-zuipen in studentenverenigingen, maar ook steun voor totalitaire regimes, raciale segregatie, en het gebrek aan actie tegen klimaatverandering.
Het feit dat individuen geneigd zijn hun eigen opvatting te onderdrukken als zij (onterecht!) vermoeden de enige te zijn die het oneens is met de sociale norm, kan ervoor zorgen dat hele samenlevingen handelen op een manier waar bijna niemand achter staat.
Hoe voorkom je kuddegedrag?
Oké, dus hoe voorkomen we dat we ons laten meeslepen in onze incorrecte aannames over de heersende sociale norm? Het idee is simpel: spreek je uit.
Zou je willen dat jij en je vrienden de weekendbespreking toch maar buiten de stiltecoupé voortzetten? Geef het aan. Of vind je dat je collega’s ongepaste opmerkingen maken tijdens werkbesprekingen? Maak het bespreekbaar. En dus ook nu: vind je het onverantwoord om samen boodschappen te doen? Zeg het. Alleen door helder met elkaar te communiceren komen we erachter wat de échte heersende norm is, en of die wel of niet terecht is. Natuurlijk is dit soms makkelijker gezegd dan gedaan, bijvoorbeeld omdat je onzeker bent of wanneer er sprake is van groepsdruk. Toch is openhartige communicatie de beste manier om situaties te voorkomen die je liever zou vermijden. Bovendien zal je zien dat je hoogstwaarschijnlijk niet de enige bent die er zo over denkt. Op die manier kunnen we wellicht de wereld een stukje beter – en in dit geval veiliger – maken.
Credits
Auteur: Felix Klaassen
Buddy: Jeroen Uleman
Editor: Floortje Bouwkamp
Vertaler: Wessel Hieselaar
Editor vertaling: Rebecca Calcott
Uitgelichte afbeelding verkregen van Eric Antunes via Pexels