Sommige mensen zijn zich tijdens het dromen bewust van hun droom en kunnen hun droom zo sturen. Dit noemen we lucide dromers. Hoe weten we of deze dromers echt slapen? En wat gebeurt er dan in hun hersenen? Ik vroeg het aan Martin Dresler, slaaponderzoeker en zelf ook wel eens droomreiziger.
Hoe weten we of dromen waarin je je bewust bent echt bestaan?
Lucide dromen, oftewel dromen waarin je je ervan bewust bent dat je droomt, zijn al lang bekend, maar er is weinig onderzoek naar gedaan. De eerste onderzoekers die aantoonden dat lucide dromen bestaan observeerden mensen tijdens de REM fase van de slaap (REM komt van Rapid Eye Movement, wat snelle oogbeweging betekent). Dit is de fase waarin we het intensiefste dromen. Er is dan geen spieractiviteit, je bent als het ware verlamd, zodat je je dromen niet uitvoert. Bovendien vertonen je hersenen activiteit alsof je wakker bent en bewegen je ogen. In deze fase zijn ook lucide dromen het meest voorkomend.
De onderzoekers vroegen de lucide dromers voor het slapen gaan om hun ogen 2 maal van links naar rechts te bewegen van zodra ze zich bewust waren van hun droom. Om te bewijzen dat de lucide dromers echt sliepen, maten de onderzoekers spieractiviteit; deze was bij lucide dromers net als bij gewone dromers tijdens de REM slaap heel laag. Bovendien registreerden ze ook hersenactiviteit, deze vertoonde inderdaad wakkere patronen. En ten slotte bekeken de onderzoekers ook oogbeweging om te controleren of de lucide dromers zich bewust waren van hun droom. Uit de gemeten oogbewegingen bleek dat ze inderdaad hun ogen 2 maal naar links en naar rechts konden bewegen terwijl ze sliepen.
Afbeelding door Martin Dresler
Wat gebeurt er in je hersenen wanneer je lucide droomt?
Eigenlijk lijkt de hersenactiviteit van mensen die lucide dromen erg op de activiteit als ze een handeling echt uitvoeren. Zo vroegen we mensen tijdens hun lucide droom vuisten te maken en dan zagen we activiteit in de motor cortex (een hersengebied betrokken bij beweging). Bovendien was deze hersenactiviteit sterker dan wanneer we wakkere mensen vroegen zich in te beelden vuisten te maken. Wat deze onderzoeken moeilijk maakt is het geringe aantal deelnemers dat hieraan mee kan doen. Zo’n 50% van de mensen heeft wel eens een lucide droom gehad, maar er zijn weinig mensen die deze wekelijks of dagelijks hebben.
Als lucide dromen vergeleken worden met normale dromen zien we dat hersengebieden die betrokken zijn bij zelfbewustzijn (b.v. de precuneus aan de achterkant van ons brein) en cognitieve controle (b.v. de dorsolaterale prefrontale cortex aan de voorkant van ons brein) meer geactiveerd zijn tijdens lucide dromen. Bovendien toonde een recente studie aan dat als deze hersengebieden elektrisch gestimuleerd worden er ook een lucide staat opgeroepen kan worden in niet-lucide dromers.
Kan je leren lucide te dromen?
Ja, dat kan je inderdaad. Bewust worden tijdens je dromen wordt ook als therapie aangeleerd aan mensen om nachtmerries te leren controleren. Een van de manieren om dit te leren is je overdag geregeld de vraag te stellen: ‘Droom ik?’. Als dit een gewoonte wordt, ga je dit automatisch ook tijdens je droom denken.
Meer informatie
Eerste onderzoek naar lucide dromen
Lucide dromen en de motor cortex
Lucide dromen en elektrische stimulatie
Lucide versus niet-lucide dromen
Martin Dresler is een post-doc aan het Donders Instituut en is gefascineerd door lucide dromen. Ben jij een lucide dromer en wil je graag deelnemen aan onderzoek, neem dan contact met ons op.
Dit blog is geschreven door Winke.
