Vanavond vindt in Nijmegen een publieksavond plaats over robots in de zorg. Robots zijn aan een opmars bezig. Vonden wij ze eerst alleen geschikt voor saai lopendebandwerk in een fabriek, tegenwoordig gebruiken we robots in ons eigen huishouden, bijvoorbeeld om te stofzuigen of het gras te maaien. Inmiddels zijn robots ook doorgedrongen tot de zorg. Samen met Rik van den Brule, promovendus in het Donders Instituut, blik ik vooruit op deze avond.
Robots gaan meer en meer op mensen lijken. Foto “Asimo look new design” (CC BY-SA 2.0 licentie via Wikimedia Commons)
Vertrouwen
Rik doet onderzoek naar de mate waarin mensen robots vertrouwen. Juist een zorgrobot moet te vertrouwen zijn. Maar wat is vertrouwen eigenlijk? Vertrouwen omvat twee belangrijke principes: intentie en competentie. Met intenties worden de goede bedoelingen bedoeld die iemand heeft. Competenties zijn bepaalde vaardigheden die iemand beheerst. Anders dan bij het vertrouwen in mensen, waar intentie heel belangrijk is, blijkt uit het onderzoek van Rik dat bij robots competentie een belangrijke rol speelt. Je wilt immers niet dat een zorgrobot jou het verkeerde medicijn toedient, of dat de robot een warme maaltijd over je schoot gooit.
Menselijk uiterlijk
Tijdens de publieksavond zal Khiet Truong, docent en onderzoeker aan de Radboud Universiteit en Universiteit Twente, haar visie geven op hoe de ideale zorgrobot eruit zou moeten zien. Vertrouwen blijkt samen te hangen met het uiterlijk van robots. Sommige fabrikanten proberen de robot het uiterlijk van een mens mee te geven. Want, zo redeneren zij, een robot wekt meer vertrouwen als deze gelijkenis met onszelf vertoont. Maar wat blijkt: als je een robot té menselijk maakt, neemt het vertrouwen juist af. Wij zien zo’n robot als “namaakmens” of een soort zombie. Alles zit erop en eraan, maar toch mist er iets, bijvoorbeeld een menselijke blik in de ogen. Dit geeft ons een onaangenaam gevoel.
Bovendien moeten fabrikanten oppassen dat zij door het kiezen voor een bepaald ontwerp geen verkeerde verwachtingen scheppen. Rik legt uit: “Als je een robot maakt die hele zinnen terug kan zeggen, verwachten mensen ook dat deze hele zinnen begrijpt. Als vervolgens blijkt dat de robot je keer op keer niet begrijpt, omdat deze maar enkele woorden kan ontcijferen, sluit dat niet aan bij het verwachtingspatroon en neemt het vertrouwen af.”
Een robot met emoties?
Pim Haselager is universitair hoofddocent kunstmatige intelligentie en zal zich deze avond buigen over ethische kwesties. Zorgrobots zijn op langere termijn goedkoper dan echte handen aan het bed. Maar is het ook wenselijk dat een bedrijf in plaats van een thuishulp een robot op pad stuurt? En is het wenselijk als robots emoties kunnen tonen, bijvoorbeeld doordat ze kunnen huilen? Fop je mensen dan niet teveel?
Ben je benieuwd wat experts van deze kwesties vinden, en wil je hier graag over meepraten? Kom dan vanavond om 20:00 uur naar LUX in Nijmegen.
Meer informatie over deze publieksavond.
Dit blog is geschreven door Julian.
Robots in de zorg, het is een gevoelig onderwerp. Persoonlijk vind ik niet dat de robots in de zorg een mens kunnen vervangen. Bij operaties is het een geweldige techniek, robots zijn nauwkeuriger, trillen niet en zou voor de patiënt voor een meer aangename ervaring kunnen zorgen.