This post is also available in Engels.
‘s Morgens opstaan om naar school te gaan is een dagelijkse nachtmerrie voor een tiener. “Niet zeuren, ga gewoon vroeg naar bed!” Maar voor tieners is dat niet zo makkelijk.
Met een slaperig hoofd de schoolbus in, New York City. Foto door Fenny Zwart.
Om te begrijpen hoe bedtijd werkt voor het tienerbrein, moeten we eerst wat meer te weten komen over de biologie van slaapritmes. Mensen – en andere dieren – hebben een natuurlijke cyclus van slapen en wakker zijn, ook wel bekend als onze biologische klok of ‘lichaamsklok’. Voor ons mensen volgt deze lichaamsklok een cyclus van ongeveer 24,5 uur. Dat betekent dat als je in complete duisternis zou leven, je lichaam een 24,5-urige dag zou aanhouden. Wat weer betekent dat je dagen zo’n 30 minuten per dag zouden verschuiven.
Melatonine als slaapdirecteur
Gelukkig hebben we een hormoon dat ons helpt om die trage lichaamsklok te reguleren. Dit hormoon heet ‘melatonine’ en wordt gereguleerd door (dag)licht. Hoe meer licht er in onze ogen valt, hoe meer ons melatonineniveau daalt. Wanneer de avond valt begint ons melatonineniveau te stijgen, en dat maakt ons steeds slaperiger.
In gezonde volwassenen begint het melatonineniveau te stijgen tijdens de schemering, meestal rond 9 uur ’s avonds, en dan beginnen we ons ook slaperig te voelen. Melatonine piekt tussen 2 en 4 uur ’s nachts, waarna het weer daalt. Dit leidt ertoe dat we gewoonlijk rond 7 uur wakker worden. Natuurlijk heeft iedereen zijn eigen voorkeuren, en dat lijkt ook te gelden voor onze lichaamsklokken. Onderzoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat deze slaapprocessen ongeveer twee uur eerder plaatsvinden voor een ochtendmens dan voor een avondmens.
De lichamelijke klok van tieners
Maar tieners zijn een uitzondering. De puberteit kent grote hormonale veranderingen, die ervoor zorgen dat we van kinderen in volwassenen veranderen. Onder deze veranderingen valt ook de functie van slaaphulpje melatonine. En als melatonineniveaus op drift raken, raakt ook onze lichaamsklok in de war.
Slaaponderzoekers hebben ontdekt dat de lichaamsklok van een tiener twee uur achterloopt op de volwassen lichaamsklok. Dat betekent dat tieners zich niet slaperig voelen tot ongeveer 11 uur ’s avonds. Dit betekent ook dat aan een tiener vragen om 7 uur ’s ochtends op te staan vergelijkbaar is met een volwassene vragen om 5 uur op te staan! Niet veel van ons zouden het fijn vinden om onze wekker zo vroeg te zetten…
Het is dan ook geen wonder dat veel tieners niet de 9 uur slaap krijgen die zij eigenlijk nodig hebben, wanneer school zo vroeg begint. Onderzoekers bevelen daarom aan dat school later zou moeten beginnen, en zeker niet eerder dan half 9. Middelbare scholen in de V.S. zijn begonnen met het experimenteren met latere schooltijden, gevolgd door middelbare scholen in het Verenigd Koninkrijk. Hun bevindingen? Tieners kregen meer slaap en zowel afwezigheid als vroegtijdig schoolverlaten ging omlaag, terwijl de academische prestaties stegen. Daarbij namen depressie en drugs- en alcoholgebruik af. Een beetje meer slaap verbetert de mentale en fysieke gezondheid van tieners sterk.
Dus voor alle tieners: jullie staan zeker in je recht, want zelfs wetenschappers vinden dat later naar school gaan goed is voor de gezondheid!
Meer weten? Zie deze 10 minuten TED-talk van een slaap wetenschapper.
* Grappig feitje: we hebben nog een slaappiek tijdens de dag, tussen 1 en 3 uur ‘s middags; we zouden dus eigenlijk allemaal een middagdutje moeten doen!
Geschreven door Fenny Zwart. Redactie: Marpessa Rietbergen.
Vertaling: Jeroen van Baar.
