This post is also available in Engels.
Weet jouw brein waar je lichaam stopt en de rest van de wereld begint? Volgens onderzoek is die grens veel vager dan je misschien denkt. Hoe ver gaat deze flexibiliteit?
Foto door Lisa E. Rombout (CC BY 4.0)
De rubberen-hand-illusie laat zien dat we soms overtuigd kunnen zijn dat een object onderdeel is van ons lichaam. Probeer het zelf: verstop je eigen hand onder de tafel, leg er een nep-hand voor in de plaats, en vraag iemand om de beide handen tegelijkertijd op dezelfde manier aan te raken. Binnen de kortste keren besluit je brein, tegen al jouw rationele overwegingen in, dat die rubberen hand nu onderdeel is van jouw lichaam!
Een trucje met serieuze consequenties
Leuk grapje, die illusie. Even de hersenen voor de gek houden. Maar het gaat veel verder dan dat. Als iemand plotseling met een hamer op de rubberen hand slaat, reageert alles in je lijf alsof je écht geslagen bent: er komt adrenaline vrij, je hartslag gaat omhoog, en je immuunsysteem stuurt extra witte bloedcellen naar de ‘beschadigde plek’. Kortom, die rubberen hand wordt nogal serieus genomen in jouw grijze massa.
De gecombineerde informatie van twee zintuigen is waarschijnlijk wat de illusie zo sterk maakt: het is nogal onwaarschijnlijk dat je ogen en je tastsensoren tegelijkertijd liegen. Door signalen van de zintuigen met elkaar te combineren, maakt je brein een voorspelling over hoe jouw lichaam er op dit moment uitziet en waar alle delen zich bevinden.
Één hand is geen hand…
Je hersenen zijn bereid om heel wat over het hoofd te zien om maar kaas te kunnen maken van die signalen. Dit is uit te testen als je toevallig een heel arsenaal aan rubberen handen bezit (zou kunnen). Een hand met een andere huidskleur? Geen probleem. Meer of juist minder beharing? Prima. Zelfs een knalpaarse rubberen hand met tijgerstrepen kan gezien worden als nieuw lichaamsdeel, zolang hij maar ongeveer op de goede plek ligt, de goede grootte heeft en enigszins handvormig is.
De kunstenaar Stelarc experimenteerde jaren geleden al met een extra robothand. Recentelijk zijn extra toevoegingen aan het lichaam meer uitgebreid onderzocht in virtual reality. Hieruit blijkt dat het toevoegen van een virtuele derde hand prima kan. Het duurt iets langer voordat de illusie intreedt, maar al snel ben je er net zo aan gehecht als aan je twee eigen handen.
Er zit een staartje aan
Mensen kunnen zelfs overtuigd raken dat een staart onderdeel is van hun lichaam. Onderzoekers in Londen gaven proefpersonen een virtuele staart in een spel. Dit merkwaardige nieuwe lichaamsdeel reageerde op heupbewegingen, waardoor proefpersonen sterk het gevoel kregen dat het van hen was. Aan het eind van het spel vatte de staart echter virtueel vlam en brandde hij volledig af (wetenschappers zijn soms heel gemeen). Ook hierop reageerde het lichaam met stresshormonen en een verhoogde activiteit van het immuunsysteem. En dat voor een geheel nieuw lichaamsdeel!
De vraag is nu hoe gek we dit kunnen maken, en wat voor nut het zou kunnen hebben. Heeft de mens van de toekomst extra armen, staarten, en misschien zelfs extra zintuigen? Wat zou jij aan je lichaam toe willen voegen?
Deze blog is geschreven door Lisa E. Rombout. Zij is PhD kandidaat in cognitiewetenschap & artificial intelligence aan Tilburg University en organiseert evenementen rondom programmeren. Daarnaast houdt ze van lezen, een goed glas whisky en de absurditeit van het bestaan. Lees meer op www.LisaEvelyn.com.
Bewerkt door Angelique.