Bij het paasfeest hoort de traditie om, al dan niet in wedstrijdvorm, verstopte eieren te zoeken. Tussen personen kunnen behoorlijke verschillen zijn in paasei-zoek-skills. Wat maakt de één beter in het paaseieren zoeken dan de ander? Hersenwetenschappers breken al jaren het hoofd over deze vraag.
Hoe zijn jouw paasei-zoek-skills? In bovenstaande afbeelding hebben we paaseieren verstopt. Hoeveel kan jij er vinden? Foto door Julian Tramper
Wat was eerst: de aandacht of het ei?
Onze ogen geven een overweldigende hoeveelheid informatie aan het brein door. Deze gegevens kunnen niet allemaal verwerkt worden en daarom moet het brein een keuze maken: op welk deel in mijn blikveld ga ik mij richten? Dit noemen we aandacht. De delen van ons blikveld die geen aandacht krijgen worden nauwelijks verwerkt en dus eigenlijk niet waargenomen. Dit heet aandachtsblindheid. Zo kan het gebeuren dat je wel richting een paasei kijkt, maar deze toch niet waarneemt. Dit kan vervolgens een gevoel van verbazing teweeg brengen na het ontdekken van het ei.
‘Pop-out’-ei
Hoe kiest mijn brein waar ik de aandacht op richt? Wetenschappers denken dat onze hersenen dit op twee manieren kunnen doen. Ten eerste kan iets in de omgeving de aandacht trekken, bijvoorbeeld een rood paasei tegen een groene achtergrond. Door het grote contrast met de achtergrond valt het object op. Dit wordt ‘pop-out’ genoemd. De tweede manier van aandacht sturen is vanuit jezelf. Zo verwacht je misschien dat eieren vooral laag bij de grond zullen liggen en schenk je weinig aandacht aan hoge plekken zoals boomtoppen.
Onderzoek laat zien dat zoeken veel langer duurt als het voorwerp op een onwaarschijnlijke plek is neergezet. Dit kan de verschillen in paasei-zoek-skills tussen personen verklaren. Door ervaring leer je wat de meest waarschijnlijke plekken zijn om een ei te vinden. Bovendien zal het zoeken makkelijker worden wanneer je meer ervaring hebt met de persoon die de eieren verstopt heeft.
Overstekend ei
Aandacht richten is ook belangrijk in het verkeer. Een fietser zonder licht die op een onverwachte plek oversteekt merk je vaak pas op het laatste moment op. Ook weet je waarschijnlijk dat bellen achter het stuur je reactietijd vertraagt. Wat veel mensen niet weten is dat het hierbij niet uitmaakt of je handheld of handsfree belt. De wetenschap van het paaseieren zoeken is dus niet alleen relevant tijdens Pasen, maar kan dus ook leiden tot minder verkeersongelukken.
Jeroen Atsma is promovendus op het Donders Instituut. Daar onderzoekt hij de invloed van oogbewegingen op onze waarneming. Zijn voorkeur gaat uit naar paaseieren van pure chocolade. Bewerking door Julian.
