This post is also available in Engels.
Komt een roodharige bij de kaakchirurg. Volgens sommige wetenschappers geen aantrekkelijk scenario. Roodharigen zouden namelijk een lagere pijngrens hebben dan anderen. Wat is daarvan waar?
Dit ben ik, met kiespijn…
Mijn verstandskiezen zijn onlangs verwijderd door de kaakchirurg. Nu zou dat niet zo’n lijdensweg hoeven te zijn, ware het niet dat ik erg gevoelig ben voor pijn. Zo heb ik meerdere malen meegedaan aan experimenten van collega-neurowetenschappers die mijn pijndrempel bepaalden. In alle gevallen bleek die bijzonder snel bereikt. Er zijn onderzoeken die laten zien dat roodharigen anders reageren op pijn, gevoeliger zijn voor bepaalde pijnstillers en bij operaties meer verdoving nodig hebben. De bioloog in mij vraagt zich nu dan ook gefascineerd af hoe mijn rode haar te maken kan hebben met m’n pijngrens.
Rood haar door genetische variatie
Uit onderzoek blijkt dat ±80% van de mensen met rood haar en lichte huid genetische variaties heeft in het gen MC1R (melanocortin-1-receptor). De MC1-receptor is een belangrijk eiwit voor het reguleren van onze haar- en huidskleur en is vooral te vinden op pigmentcellen die melanine (pigment) produceren. Door bepaalde variaties in dit gen wordt er minder eumelanine (donker) en meer feomelanine (rood tot geel) geproduceerd. Dit leidt vaak, maar niet altijd, tot rood haar en een lichte huid die nauwelijks bruint in de zon.
MC1-receptoren in het brein
Maar MC1-receptoren zijn ook te vinden in het brein, waar ze niets te maken hebben met pigmentvorming. In het zogenaamde periaqueductale grijs, een gebied in de hersenstam, liggen neuronen met MC1-receptoren. Dit gebied is belangrijk voor pijnperceptie en bevat naast MC1-receptoren ook grote hoeveelheden opiaatreceptoren. Opiaten, zoals morfine, kunnen via deze weg pijn stillen. Wat de precieze rol van de MC1-receptoren in pijnperceptie is, is nog onduidelijk.
Pijn onder roodharigen
Een mogelijkheid is dat MC1-receptoren de werking van opiaten in de hersenstam remmen. Bij mensen met genetische variaties in hun MC1-receptoren, zoals veel roodharigen, zouden die receptoren minder goed kunnen functioneren. Met als gevolg: minder remming van opiaten zoals morfine, en dus meer pijnstilling. Dit bleek het geval in twee onderzoeken met zowel muizen als mensen. De dieren met genetische variaties in de MC1-receptor reageerden inderdaad sterker op morfine. Als het ging om pijnperceptie zonder pijnstilling lag hun pijndrempel voor verschillende soorten pijn hoger dan van de mensen en dieren met normale receptoren.
Tegelijkertijd wordt beweerd dat roodharigen een lagere pijndrempel hebben. Dat bleek bijvoorbeeld uit een studie naar tandpijn en angst voor de tandarts. Beiden waren heviger voor mensen met genetische variaties in hun MC1-receptoren. Ook is ontdekt dat roodharigen gevoeliger zijn voor pijn door warmte en kou.
Myth busted
Het lijkt er dus op dat roodharigen niet per definitie een lagere pijngrens hebben. Integendeel, bij sommige typen pijn lijkt de pijngrens juist hoger. Tegenstrijdig? Ja, maar dat illustreert juist zo mooi de complexiteit van pijnperceptie, waarbij zowel MC1- als opiaatreceptoren zijn betrokken (en nog veel andere). De link tussen roodharigheid en pijnperceptie bestaat duswel degelijk; de vraag is alleen hoe de verschillende effecten en receptoren zich precies tot elkaar verhouden. Die vraag vergt nog het nodige wetenschappelijke onderzoek.
Meer informatie
Artikel over de meest voorkomende genetische afwijking in roodharigen
Artikel over MC1-receptoren, pijndrempel en effect van morfine
Artikel over angst voor de tandarts en tandpijn bij roodharigen
Artikel over pijn door warmte
