This post is also available in Engels.
Een traumatische ervaring verwerken door met je ogen te bewegen. Het klinkt misschien zweverig, maar in veel gevallen werkt dit echt. Hoe kan dat?
Tekening ‘EMDR’ door Angelique Tinga
Traumatische herinneringen
Na een zeer schokkende gebeurtenis kan iemand last krijgen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). De traumatische gebeurtenis is bij patiënten met PTSS niet goed verwerkt, waardoor ze regelmatig opspeelt in de vorm van levendige en emotioneel geladen flashbacks (herbelevingen) of nachtmerries. Daarnaast vermijdt een PTSS-patiënt vaak situaties die flashbacks kunnen opwekken. Op deze manier wordt het leven van patiënten met PTSS beperkt door hun traumatische herinneringen. (Lees meer over PTSS in dit blog.)
Oogbewegingen als behandeling
Zo’n 26 jaar geleden introduceerde de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro een opmerkelijke nieuwe methode voor behandeling van PTSS, genaamd EMDR (eye movement desensitization and reprocessing). Bij deze methode haalt de patiënt een traumatische herinnering op onder begeleiding van een therapeut. Terwijl de herinnering wordt vastgehouden, volgt de patiënt met zijn of haar ogen twee vingers van de therapeut die snel van links naar rechts bewegen. Dit wordt herhaald totdat de herinnering minder levendig is en daarmee minder emotioneel. Hierna kan de patiënt zijn of haar leven in veel gevallen weer oppakken.
Oordeel van de wetenschap
Na de introductie van EMDR werd de methode door de wetenschap met kritiek ontvangen. Zij werd zelfs gezien als pseudowetenschap. Dit lag onder andere aan het ontbreken van zowel gecontroleerd onderzoek naar de methode als een goede verklaring van het onderliggende mechanisme. Inmiddels is er uitvoerig experimenteel onderzoek gedaan naar EMDR, onder andere door de experimentele psychopathologiegroep van de Universiteit Utrecht. In dit onderzoek is aangetoond dat EMDR daadwerkelijk werkt en hebben wetenschappers meer inzicht opgedaan in het onderliggende mechanisme.
Hoe kan het dat EMDR werkt?
Het blijkt dat niet enkel oogbewegingen, maar ook het spelen van Tetris, rekenen, of het tekenen van een complex figuur de levendigheid van traumatische herinneringen kan verminderen. Het lijkt er dus op dat het niet uitmaakt wat je doet tijdens het denken aan de herinneringen, zolang het maar je aandacht vereist en daarmee mentaal belastend is.
Hoe dit kan? Als je een herinnering ophaalt wordt deze vastgehouden in het werkgeheugen, een soort tijdelijke opslagplaats voor informatie. Als je ondertussen iets anders doet dat je aandacht vereist, is er tijdelijk minder plek in het werkgeheugen voor de herinnering. Hierdoor wordt de herinnering minder helder en emotioneel. Ze wordt vervolgens in minder heftige vorm opnieuw opgeslagen in het langetermijngeheugen, waardoor ze minder belastend zal zijn in de toekomst.
EMDR heeft alle kritieken dus overleefd, en de kritische blik van de wetenschap heeft sterk bijgedragen aan wat we nu over de methode weten. Toekomstig onderzoek zal deze kritische houding behouden, zodat EMDR verder geoptimaliseerd kan worden en patiënten met PTSS nog beter kunnen worden geholpen.
Meer informatie
Hoe het komt dat EMDR werkt
Vereniging EMDR
Dit blog is geschreven door Angelique.
Bewerking door Mahur.