This post is also available in Engels.
Nu de kerstdagen dichterbij komen worden we aardiger en guller. We proberen tijd te maken voor onze vrienden en familie, en stellen ons hart open voor minderbedeelden. In deze periode lijken we ons beter te kunnen inleven in een ander. Wat gebeurt er in de hersenen wanneer we met iemand meeleven en waarom lukt dat in de ene situatie beter dan in de andere?
Foto door Sharon Sinclair (CC BY 2.0 licentie).
Met iemand meeleven betekent niet dat jij en de ander precies hetzelfde gevoel ervaren. In plaats daarvan simuleren jouw hersenen imiteren op een bepaalde manier wat de ander voelt. Het hersennetwerk dat bekend staat als de ‘pijn-matrix’ komt in actie als we zelf pijn voelen, maar ook op het moment dat we iemand anders zien in een situatie die pijn veroorzaakt. Dat gebeurt ook met gevoelens van walging: zelf walging voelen en iemand anders zien walgen gaan gepaard met activiteit in dezelfde hersengebieden.
Cognitieve overbelasting
Een recent onderzoek heeft aangetoond dat we ons beter kunnen inleven in een ander op momenten dat we minder afgeleid zijn en ons goed kunnen concentreren op andermans probleem. Proefpersonen keken naar foto’s van mensen in nare of droevige situaties, zoals ontslagen worden of een begrafenis. In één onderdeel van het onderzoek werd de proefpersonen gevraagd zich voor te stellen hoe de persoon op de foto zich zou voelen, en in een ander onderdeel moesten ze tegelijkertijd een achtcijferig nummer onthouden.
Op het moment dat er meer van het aandachtsvermogen werd gevraagd werd er bij mensen die van zichzelf al minder invoelend waren minder empathie waargenomen in de hersenen. Mensen die een sterk invoelend karakter hadden konden zich daarentegen wel goed inleven in de persoon op de foto, ondanks de afleidende cijfertaak. De conclusie van de onderzoekers was dat de invoelende reactie meer automatisch verloopt bij mensen die van zichzelf empathischer zijn.
Kan ik met je meeleven zonder jouw gevoel te begrijpen?
In een recent onderzoek is gekeken naar de manier waarop mensen reageren op de pijn van een ander in situaties die normaal gesproken geen pijn veroorzaken. Proefpersonen keken naar foto’s van handen die werden aangeraakt met zachte voorwerpen. Er werd hen verteld dat de mensen op de foto’s leden aan een zeldzame ziekte, waardoor het voor hen pijnlijk was om met een zacht voorwerp te worden aangeraakt. Aan de proefpersonen werd gevraagd zich in te leven in de pijn van de mensen met deze zeldzame ziekte. Het onderzoek vond dat de ‘pain matrix’ van de proefpersonen ook in deze situatie in actie kwam. Dit wijst erop dat we in staat zijn mee te leven met mensen die pijn voelen in situaties waarin we zelf het tegenovergestelde zouden ervaren.
Zoals je ziet wordt ons empathisch vermogen beïnvloed door meerdere factoren. Al met al blijkt dat we ons beter kunnen inleven op het moment dat we echt stilstaan bij het probleem van een ander, de tijd nemen om ons voor te stellen hoe diegene zich voelt en erkennen dat er voor hem of haar daadwerkelijk een probleem is. Als we dat doen werkt empathie zelfs in situaties waarin we zelf heel anders zouden reageren.
Meer informatie:
Meeleven en pijn
Meeleven en cognitieve overbelasting
Meeleven met mensen die anders zijn dan wij
Er wordt geschreven dat uit het recente onderzoek blijkt dat er sprake is van een meer automatisch verloop van een invoelende reactie bij mensen die meer empatisch ingesteld zijn. Nu weet ik niet uit welk specifiek onderzoek de informatie is gehaald, maar zou het niet zo kunnen zijn dat deze mensen meer empatisch reageren, omdat ze van nature meer empatisch ingesteld zijn. Hiermee bedoel ik dat de alternatieve taak (het onthouden van een cijferreeks) bij hen relatief minder aandacht krijgt en dat er relatief meer aandacht uitgaat naar de foto. Mensen die meer empatisch ingesteld zijn, zullen namelijk ook eerder meer van hun aandacht aan de foto besteden, dan mensen die minder empathisch ingesteld zijn. Deze minder empathische mensen zullen relatief veel aandacht besteden aan het onthouden van de cijferreeks. Of er dan sprake is van een ‘automatisch verloop’ valt mijns inziens te betwijfelen. Tot slot: Uit veel onderzoeken is gebleken dat spiegelneuronen (mirror neurons) invloed hebben op het inlevingsvermogen. Betekent dit dat mensen die meer empatisch zijn ingesteld meer of beter functionerende spiegelneuronen hebben? Of is dit een vraag die niet uit het artikel blijkt en die dus nog onderzocht moet worden?
Wat een interessante website. Net ontdekt. Graag zou ik nieuwsbrieven hierover ontvangen via mijn mail.