Je brein is slapper dan je lijf

This post is also available in Engels.

Je meeste lichaamsdelen zijn hufterproof. Je huid, spieren en botten kunnen zichzelf herstellen. Voor het brein geldt dat helaas niet. Waarom geneest het brein zo slecht na een verwonding?

Hersencellen kunnen niet vanzelf genezen.
Afbeelding van Calspan Corporation via Wikimedia Commons (public domain).

Je lichaam krijgt behoorlijk wat te verduren. Maar het kan tegen een stootje! Als je van de trap gevallen bent verbinden we je wonden, spalken we je botten, geven we je wat bedrust – en je lijf is weer zo goed als nieuw.

Voor het brein geldt dit helaas niet. Hersencellen kunnen niet vanzelf genezen. Dat komt doordat ze zich niet, zoals bijna alle andere lichaamscellen, kunnen vermenigvuldigen.

Geen celdeling in je brein
De cellen waar het lichaam uit opgebouwd is vermenigvuldigen zich door te delen. Uit een cel ontstaan er twee, dan vier, acht, et cetera. Hierbij is er één belangrijk onderdeel van de cel betrokken: de ‘centriool’.

De centriool zorgt ervoor dat het skelet van de cel zichzelf (met beleid) in tweeën splijt. Zenuwcellen hebben geen centriolen, en kunnen dus niet delen. De enige uitzondering hierop zijn de stamcellen in je brein, maar deze komen weinig voor.

Bescherming tegen kanker
Hersencellen kunnen zich dus niet vermenigvuldigen. Is dat een misser van de evolutie? Niet per se. Celdeling kan namelijk altijd fout gaan. Hierbij kan de cel de controle over de celdeling kwijtraken.

Die ongeremde celdeling noemen we kanker: een van de belangrijkste oorzaken van ziekte en overlijden in de wereld. Kanker in de hersenen komt zeker voor, maar is dankzij het gebrek aan celdeling een stuk zeldzamer dan in andere delen van je lichaam.

Bescherming tegen druk
Een andere reden zou kunnen zijn dat de ruimte om te groeien maar beperkt is voor het brein. Iedereen die wel eens een kopstoot heeft gekregen weet dat de schedel niet meegeeft. Nieuwe hersencellen zouden alleen maar extra ruimte innemen, en daardoor de rest van het brein in verdrukking brengen. En druk op het brein is funest voor de werking ervan: dat maakt ophoping van vocht en bloed in het brein bij verwonding ook zo gevaarlijk).

Overgebleven cellen nemen functies over
Omdat celdeling niet mogelijk is, probeert het brein schade te herstellen door de overgebleven hersencellen nieuwe verbindingen aan te laten leggen. Daarmee nemen ze functies over van hun gesneuvelde kameraden (zie ook deze blog van Romy).

Hersencellen transplanteren?
Het herstel van functies bij hersenschade is helaas traag, en vaak onvolledig. Daarom doen wetenschappers onderzoek naar de mogelijkheden om gezonde hersencellen te transplanteren naar een beschadigd hersengebied.

Eventueel zouden deze verse neuronen bij het herstel kunnen helpen. Maar nieuwe hersencellen zijn alleen nuttig als ze op het netwerk van het brein zijn aangesloten, net zoals het hart alleen nuttig is als het aan de bloedsomloop is gekoppeld. Dat is een moeilijke opgave.

Bovendien is transplantatie van stamcellen in het brein vooralsnog pure sciencefiction. Voorlopig doe je er dus goed aan een eventuele klap gewoon met de rest van je lichaam op te vangen.

Meer informatie
Vrij toegankelijk wetenschappelijk artikel over het implanteren van stamcellen in het brein na trauma: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4969304/

Deze blog is geschreven door Pieter Schipper, die tijdens zijn promotieonderzoek blogde voor DondersWonders. Redactie: Jeroen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Categories