This post is also available in Engels.
Wanneer we een nieuwe vaardigheid willen leren, proberen we dat vaak heel hard. We staren naar een pagina die we willen onthouden, of oefenen steeds opnieuw dezelfde beweging bij sport. Maar we leren ook ontzettend veel zonder te proberen. Hoe belangrijk is dit soort leren? En wat gebeurt er als je niet in staat bent om dit te doen?
Foto door Wan Mohd (License CC BY-NC-ND 2.0)
Impliciet leren
Leren zonder het bewust te proberen wordt ‘impliciet leren’ genoemd. Normaal gesproken leidt impliciet leren tot kennis of vaardigheden die wij maar moeilijk kunnen beschrijven in woorden. Eén van de meest opvallende voorbeelden van impliciet leren is hoe je de grammatica van je moedertaal hebt geleerd als een jong kind. Toen jij leerde spreken, paste je een verbazingwekkende serie aan complexe regels toe, zoals bijwoorden en de verleden tijd. Maar jouw ouders hebben niet iedere grammaticaregel aan je uitgelegd, noch was je in staat om uit te leggen hoe je deze toepaste. Je leerde het gewoon. Impliciet.
Wat leren we impliciet?
En er zijn nog meer vaardigheden die we impliciet leren. Motorische vaardigheden worden grotendeels impliciet aangeleerd; je bent misschien wel in staat om uit te leggen hoe je naar links stuurt wanneer je de bocht om gaat met je fiets, maar je bent je misschien niet bewust van de kleine, maar essentiële beweging naar rechts die je maakt vlak voordat je naar links beweegt.
Ook denken wetenschappers dat impliciet leren een grote rol speelt bij sociale vaardigheden. Er zijn sociale regels waar wij ons heel bewust van zijn, zoals het zeggen van ‘dankjewel’ na het ontvangen van een cadeautje. Maar andere sociale regels zijn behoorlijk complex en toch passen we ze vanzelf toe. Bijvoorbeeld, jouw antwoord op de vraag ‘hoe was je dag?’ is waarschijnlijk heel anders wanneer een vriend dit aan je vraagt dan wanneer je baas dit aan je vraagt. Maar het is lastig om te beschrijven hoe je besluit welke details je wel of niet aan je baas vertelt. Dat hangt van veel dingen af en er zijn eindeloos veel regels over hoe je al deze factoren beoordeelt. Toch voel je impliciet aan wat je wel en wat je niet moet zeggen.
Wat gebeurt er als we niet impliciet kunnen leren?
Wanneer we niet impliciet kunnen leren, komt de ontwikkeling van vaardigheden zoals taal, motorische en sociale vaardigheden in gevaar. Onderzoekers hebben daarom gesuggereerd dat een gebrek in impliciet leren een rol speelt bij ontwikkelingsstoornissen, zoals autisme, dyslexie en ‘Taalontwikkelingsstoornis’ (TOS). Autisme wordt gekenmerkt door sociale en communicatieve problemen. Hoewel onderzoekers eerst dachten dat een gebrek in impliciet leren deze problemen veroorzaakt, laat het meest recente onderzoek zien dat impliciet leren bij autisme intact is.
Nu denken wetenschappers dat mensen met autisme wel impliciet kunnen leren, maar dat zij expliciet leren fijner vinden in het alledaags leven. Meer onderzoek is nog nodig om dit te bevestigen. Dyslexie en TOS worden gekenmerkt door problemen in taal. Wetenschappelijk onderzoek laat inderdaad zien dat er een gebrek is in impliciet leren in zowel dyslexie als in TOS. Maar onderzoek gaat door om nauwkeurige antwoorden te geven op wat er precies anders is en hoe behandelingen kunnen worden gericht op dit tekort in impliciet leren.
Dus, relax, doe niet te veel je best, en wie weet leer je iets prachtigs zonder het te weten!
Meer informatie:
Impliciet leren en autisme
Dit blog is geschreven door Fenny Zwart. Fenny is bezig met haar promotieonderzoek naar leren bij autisme, meer daarover kun je hier lezen. Zelf leert ze graag wat bij op het gebied van tekenen, schilderen en sport
Bewerkt door Kasia.
