This post is also available in Engels.
Homer Simpson is de stuntelige, innemende vader van het Simpsons gezin en heeft een ronduit komisch karakter. Veel kijkers zullen zich soms herkennen in zijn blunders, wat ze eigenlijk nog leuker maakt. Daarnaast schuilt er een bekend patroon onder zijn fratsen: zijn impulsieve gedrag, frequente afleiding en moeite met lange termijnplanning zijn namelijk kenmerkende verschillen in executieve functies die worden geassocieerd met ADHD. Al dient Homer in de serie niet als klinisch voorbeeld, belichaamt hij cognitieve eigenschappen die overeenkomen met echte neuropsychologische patronen, al zijn ze stevig overdreven.
Executieve Functies en de Prefrontale Cortex
Binnen de menselijke cognitie stellen executieve functies ons ertoe in staat om doelgericht gedrag te vertonen. Deze worden voornamelijk aangestuurd door de prefrontale cortex – het “besturingssysteem” van de hersenen. Dit gebied reguleert impulscontrole, aandacht, werkgeheugen en besluitvorming. Dit zijn nou net de dingen waar Homer wel eens wat problemen mee ervaart. Of hij nu plotseling zijn baan opzegt, zich tegoed doet aan bergen donuts, of zijn ouderlijke verantwoordelijkheden verwaarloost – zijn gedrag wijst op een wat beperkte capaciteit om impulsen te controleren en vooruit te plannen (“D’oh!”). Dit kan worden gelinkt aan verschillen in structuur en activiteit van de prefrontale cortex, wat ook wel gezien wordt bij mensen met ADHD.
Impulsiviteit en Gevoeligheid voor Beloning
Zijn hardnekkige behoefte aan onmiddellijke bevrediging duidt op een verhoogde gevoeligheid voor beloningssignalen, vooral die gestuurd worden door het dopaminesysteem. Die gevoeligheid hangt af van de verhouding tussen beloningsverwachting en risicobeoordeling. Bij Homer wint de korte-termijnbeloning (zoals een biertje bij barman Moe) steevast van lange-termijndoelen (zoals geld besparen of gezond blijven). Uit studies blijkt een link tussen zulke impulsiviteit en suboptimale dopamineactiviteit bij verwachte en verkregen beloningen.
Aandacht, Afleiding en Taakwisseling
Een ander kenmerk van ADHD is moeite met het vasthouden van aandacht, vooral bij taken die inspanning vereisen of als weinig stimulerend worden ervaren. Homer laat vaak verantwoordelijkheden vallen of voltooit taken niet – niet uit kwade wil, maar door cognitieve vermoeidheid en zijn eigen afleidbaarheid. Hij vindt het ook lastig te wisselen tussen taken en blijft vaak “hangen” in een bepaald idee of behoefte totdat die vervuld is. Dit heeft te maken met z’n werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit – functies die allebei gekoppeld zijn aan de prefrontale cortex.
Emotionele Reactiviteit en Sociale Gevolgen
Al is Homer een open boek, hij reguleert z’n emoties lastig en reageert gauw overdreven. Emotionele impulsiviteit – zoals schreeuwen tegen gezinsleden of plotseling wegstormen – komt ook voor bij ADHD en aanverwanten. Hoewel Homer zielsveel van zijn gezin houdt, zorgen zijn emotieregulatie en afleidbaarheid vaak voor spanningen, met sociale uitdagingen tot gevolg.
Conclusie: Humor, Menselijkheid en Neurodiversiteit
Homer Simpson is fictief en zijn karakter dramatisch en komisch bedoeld. Toch weerspiegelt dit gele personage authentieke patronen van cognitieve en gedragsmatige variatie in mensen. Zijn impulsiviteit, afleidbaarheid en emotionele reactiviteit zijn naast een bron voor grappige blunders ook een bekende set aan kenmerken die gekoppeld zijn aan specifieke neurologische processen. Door The Simpsons te kijken vanuit de lens van de cognitieve neurowetenschap, krijgen we niet alleen meer waardering voor personages, maar ook voor het bredere gesprek over neurodiversiteit, executief functioneren, en hoe de hersenen ons gedrag vormen – zelfs in een animatieserie.
Credits
Auteur: Lucas Geelen
Buddy: Natalie Nielsen
Redactie: Wieger Scheurer
Vertaling: Charlotte Sachs
Redactie vertaling: Elena Markantonakis
Image van Jose Romo via Pixabay
About The Author
