This post is also available in Engels.
Slaap is een essentieel onderdeel van ons leven. Het zorgt voor lichamelijk herstel en de verwerking van alles wat we overdag hebben meegemaakt. Daarbij blijkt het van belang voor ons geheugen: de verworven (leer)ervaringen verplaatsen zich tijdens onze slaap van het korte termijn- naar het lange termijn geheugen. Dit proces noemen we consolidatie.
Slaap er maar een nachtje over
Onderzoek in het verleden heeft uitgewezen dat het advies van je docent zo slecht nog niet was: Als je op tijd begint met leren zodat je nog even kan slapen, presteer je de volgende dag beter. Voor zowel voor jonge kinderen als volwassenen blijkt slaap (of om precies te zijn, slaapconsolidatie) een positief effect te hebben op het onthouden van nieuwe woorden. Het werkt zelfs als je een spreekwoordelijk uiltje knapt; een dutje van maar 6 minuten maakt al dat je geleerde woorden beter herinnert.
Onderzoekers in Zwitserland zijn een paar jaar geleden zelfs een stap verder gegaan: zij onderzochten of je geheugen ook beter werd als je naar woorden luisterde tijdens je slaap. Deelnemers met Duits als moedertaal werden uitgenodigd om in het lab van de Universiteit van Zurich te komen luisteren naar 120 Duitse woorden die vertaald waren naar het Nederlands. De deelnemers werden gevraagd zoveel mogelijk van de Nederlandse woorden te onthouden. Daarna werden er vier groepen gemaakt: twee groepen bleven doorgaan met luisteren naar de woorden, waarvan één groep afgeleid werd doordat ze nog een extra taak moest doen. De andere twee groepen gingen slapen, waarvan één groep tijdens hun slaap de Nederlandse woorden te horen kregen.
Elke keer als een deelnemer in een bepaalde slaapfase, de non-REM fase[1]), kwam, werden de woorden opnieuw afgespeeld. Uit dit onderzoek bleek dat de deelnemers die mochten slapen het beste presteerden op een geheugentest. Dit bevestigde opnieuw dat slaap het geheugen ondersteunt. Maar daarbij bleek dat de deelnemers die in hun slaap de woorden hoorden het allerbeste waren.
Slapend taalrijk worden
Onderzoekers van de universiteit van Bern hebben recentelijk aangetoond dat ons brein tijdens slaap wellicht meer kan dan alleen het versterken van geleerde dingen. We kunnen ook geheel nieuwe dingen leren. In deze studie luisterden deelnemers tijdens hun slaap naar verzonnen woorden in combinatie met bestaande (Duitse) woorden. Voor elk woordpaar hoorde men het verzonnen woord eerst, gevolgd door het ‘echte’ woord. Deze echte woorden waren objecten van allerlei verschillende groottes. Na het wakker worden deden de deelnemers een taak waarbij ze de grootte van het object waarnaar het verzonnen woord refereerde moesten aangeven. Dit was een maat voor hun kennis van de verzonnen woorden, en dus hoe zeer deze nieuwe woorden geleerd waren.
Alleen tijdens de zogenaamde
diepe slaapfase van de non-REM slaap bleek het brein in staat deze nieuwe
informatie te verwerken en op te slaan. Wanneer deze diepe slaapfase voorafging
aan het horen van het echte woord van het woordpaar was de kans het grootst dat
de associatie geleerd werd.
Deze vondst opent een wereld aan nieuwe ideeën en
mogelijkheden voor hoe we kunnen leren. Maar we moeten ook niet te snel van
stapel lopen; voordat je al je studiemateriaal als luisterboek afspeelt tijdens
je slaap is er verder onderzoek nodig. Bijvoorbeeld om vast te stellen of en
hoe het de kwaliteit van je slaap beïnvloedt. Maar misschien is naar woorden
luisteren terwijl je slaapt de ideale voorbereiding op je volgende buitenlandse
reis.
[1] Slaap verloopt meestal in twee soorten fases: de Rapid Eye Movement (REM) slaap en non-REM slaap. REM-slaap is de meer actieve fase waarin we ook levendige dromen hebben, terwijl non-REM slaap rustiger verloopt met meer regelmatige hersenactiviteit. Zie ook ons blog van een tijd geleden: https://blog.donders.ru.nl/?p=5692.
Geschreven door Julia Egger, bewerkt door Monica Wagner, vertaald door Floortje Bouwkamp.
Julia Egger is promovenda bij de afdeling taalontwikkeling van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek, waar ze onderzoek doet naar de invloed van de omgeving op het leren van nieuwe woorden bij kinderen.
Afbeelding door Claudio_Scott via Pixabay (licentie).
