This post is also available in Engels.
In competitie met elkaar proberen we de beste te zijn. Maar niet iedereen is geïnteresseerd in het verslaan van tegenstanders. Waarom zijn sommige mensen zo competitief ingesteld? 
Dempsey en Firpo, door George Bellows (publiek domein). Illustratie van een competitief bokswedstrijd.
Sociale groepen bestaan vaak uit hiërarchieën, waarin een paar mensen meer status hebben dan de rest. Denk aan competitieve sporten, zoals boksen. Hier wordt gestreden om de titel van beste bokser ter wereld – de nummer 1.
Het winnen van een competitie verhoogt je sociale status en geeft je toegang tot schaarse zaken als geld en aanzien. Maar deze voordelen komen niet zonder slag of stoot. Als je een positie van hoge status bekleedt kun je te maken krijgen met conflicten in je privéleven (besteed je meer tijd aan je familie of aan boksen?) of gezondheidsproblemen (een botbreuk of hersenschudding). Daarom is hoge status niet voor iedereen aanlokkelijk.
Testosteron beïnvloedt misschien onze motivatie om te winnen
Wetenschappers van de Universiteit van Texas hebben de relatie onderzocht tussen competitie en testosteron, een mannelijk geslachtshormoon dat in lagere hoeveelheden bij vrouwen voorkomt. Proefpersonen die een wedstrijd verloren hadden daarna hogere concentraties van stresshormonen (cortisol) in hun bloed dan proefpersonen die wonnen – maar dit verschil trad alleen op bij proefpersonen die relatief veel testosteron in hun bloed hadden. Bij deelnemers met lagere testosteronwaardes had winst of verlies geen effect op de stressreactie.
Interessant genoeg was er een verband tussen stressniveaus na de wedstrijd en de motivatie om nog eens deel te nemen aan de competitie. Op deze manier zou testosteron dus invloed kunnen hebben op competitiviteit.
De rol van testosteron in het lichaam
Testosteron is een primair mannelijk geslachtshormoon, dat een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van mannelijke geslachtskenmerken zoals de ballen en het prostaat. Het hormoon heeft ook enkele algemene effecten op de gezondheid (hier lees je daarover meer).
Naast deze fysieke effecten beïnvloedt testosteron je geest. Mensen met veel testosteron zijn vaak sociaal dominanter en agressiever dan mensen met weinig testosteron, en juist deze twee eigenschappen zijn belangrijk als je in competitie hoge status wilt behalen.Het verband tussen testosteron en dominantie is in meerdere diersoorten aangetoond, inclusief bij mensapen. Een mogelijk mechanisme voor het verband is het feit dat testosteron de gevoeligheid voor straf vermindert en ons minder zenuwachtig maakt.
Wat beïnvloedt de testosteronspiegel in je lichaam?
Het lijkt erop dat zowel genetische als omgevingsfactoren invloed hebben op de hoeveelheid testosteron in je lijf. 66 procent van de variatie in de testosteronspiegel bij mannen komt voort uit de genen, tegen 41 procent bij vrouwen. Omgevingsfactoren die invloed hebben op testosteron zijn je ervaringen met winnen en verliezen, maar ook bijvoorbeeld langdurige stress.
Kortom, competitie hangt van veel complexe sociale processen af, maar volgens de wetenschap is ook testosteron een bepalende factor in je competitiviteit.
Deze blog is geschreven door Mahur. Redactie: Annelies.
Meer informatie:
- Bronartikel
- Een ander interessant artikel over testosteron, stresshormonen en agressie
