This post is also available in Engels.
Mijn inspiratie voor deze blog was Elon Musk—maar niet op een goede manier:
Musk tweette onlangs negatief over de lockdownmaatregelen in de VS tegen de pandemie.
Hij zegt nu zelfs “De paniek rondom het coronavirus is dom.” Yikes.
We moeten onszelf dan afvragen: Hoe kan het zijn dat de miljardair, oprichter van Neuralink en CEO van Tesla en SpaceX, het advies van wetenschap, artsen en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) compleet negeert? En hoe kunnen normale mensen protesteren tegen lockdownmaatregelen (bijv. in Den Haag) ondanks het duizelingwekkende aantal infecties en sterfgevallen ten gevolge van het virus? Helaas zien we dit soort hardhoofdige overtuigingen ook al in vaccinatieweigeraars, complotdenkers over de maanlanding en Holocaust-ontkenners. De meeste mensen zullen zodra ze een bepaalde ideologie – of persoon – aanhangen niet van gedachten veranderen, zelfs wanneer ze worden geconfronteerd met empirisch bewijs dat hun standpunt tegenspreekt.
Zekerheid ondanks onzekerheid
In een onderzoek onder meer dan 500 volwassenen probeerden psychologen erachter te komen wat ons gevoel van zekerheid beïnvloedt. Proefpersonen beantwoordden vragen over een verzonnen visueel object, kregen feedback over hoe goed hun gok was en rapporteerden vervolgens hoe zeker ze van hun antwoord waren – 24 keer. Alle 24 vragen gingen over hetzelfde object, zodat proefpersonen ook informatie konden afleiden van hun vorige antwoorden en de bijbehorende feedback die ze kregen. Leer meer over deze taak in de onderstaande video:
Onderzoekers leggen kort uit waarom we vasthouden aan valse overtuigingen.
Video door Matthew Mann/University of Rochester.
Uit de resultaten bleek dat iemands zekerheid tijdens het leerproces afhing van zijn/haar meest recente prestatie, in plaats van over de totale lange-termijnprestatie. Mensen waren zekerder van hun gok als ze de laatste paar keer ook juist hadden gegokt. Recente feedback telde zwaarder mee in het creëren van zelfvertrouwen dan de totale hoeveelheid observaties die ze hadden kunnen doen tijdens de hele sessie. Bijvoorbeeld, als je de eerste 20 vragen correct beantwoordde maar de laatste 4 vragen incorrect, dan ben je sterker geneigd te zeggen dat je niet zo zeker bent van je zaak omdat je de laatste paar keer fout zat.
Het cognitieve proces in deze studie laat zien hoe foute stappen in logica een persoon de verkeerde richting op kunnen sturen. “Als je denkt dat je veel weet over iets, terwijl dat niet zo is, is de kans kleiner dat je nieuwsgierig genoeg bent om het onderwerp verder te onderzoeken en zal je er niet achter komen hoe weinig je eigenlijk weet,” zei Louis Marti, de hoofdauteur van het onderzoek. Om nieuwe dingen te leren, moet je je eerst realiseren dat er een verschil is tussen wat je op dit moment weet en wat je zou kunnen weten; als je al zeker bent over je eigen kennis, zal je dat gat nooit detecteren.
Zekerheid wordt wereldbeeld
In veel gevallen van schijnzekerheid denken mensen onterecht dat hun mening onlosmakelijk verbonden is met hun wereldbeeld of zelfbeeld. Als ze het idee hebben dat hun wereldbeeld wordt aangevallen is hun natuurlijke reactie om zichzelf sterker in de grond vast te zetten. De enige manier waarop mensen hun vooropgezette overtuigingen kunnen behouden is door feiten en cijfers te verdraaien om zo cognitieve dissonantie te verminderen. Onderzoekers hebben ontdekt dat mensen inderdaad feiten afwijzen omdat, zelfs wanneer feiten duidelijk en overtuigend wordt aangeboden, ze een psychologische bedreiging zijn voor hun eigen wereldbeeld en identiteit.
Je kan altijd beargumenteren dat zij die wetenschappelijke kennis tegenspreken dit alleen doen vanwege economische belangen of kritiek op de methodiek. Niettemin zijn twijfel en wantrouwen over de wetenschap een gevolg van wat, in essentie, een verlating is van de concepten van de empirische denkwijze en rationale.
In alledaagse onenigheden kan een te zelfverzekerde houding misschien niet zo’n kwaad. In de schaduw van het nieuwe tijdperk van social distancing en lockdownmaatregelen pleiten sommigen echter nog sterker voor hun eigen gevaarlijke overtuigingen: racisme en xenofobie tegen mensen die er Chinees ‘uitzien’, demonstraties waarin persoonlijke ‘vrijheden’ boven de volksgezondheid worden gesteld, het voortijdig ‘openstellen’ van de coronasamenleving ten behoeve van de economie en ten koste van lage ziekte- en sterftecijfers. In het huidige klimaat zijn emoties en ideologieën veranderd in gepolitiseerde zekerheden en, in combinatie met meervoudige onwetendheid in de context van een pandemie, schadelijk voor veel mensenlevens.
Credits
Originele taal: Engels
Auteur: Christienne Damatac
Buddy: Martina Arenella
Editor: Rebecca Calcott
Vertaler: Felix Klaassen
Editor vertaling: Ellen Lommerse