Tijdens Radboud Reflects houdt filosoof en cognitiewetenschapper Pim Haselager een lezing over robots en kunstmatige intelligentie. Wij vroegen hem hoe het staat met de robotica, en of we binnen enkele jaren robotbutlers en Terminators kunnen verwachten. Worden robots onze soortgenoot?
Vaardigheden
Haselager begint ontnuchterend. Het idee dat robots onze soortgenoot zouden worden komt voort uit onrealistische verwachtingen over robots en kunstmatige intelligentie.
‘Ten eerste is de zogenaamde performance-verwachting veel te hoog. De meest gebruikte robot van nu, Nao, kost 5000 euro, maar kan niet eens goed grijpen.’
‘Bovendien verwachten veel mensen dat robots alledaagse situaties direct goed kunnen inschatten. Dat ze gezond verstand en sociale intelligentie hebben. Maar daar schort het juist aan.’
Pim Haselager met robot Nao
Foto: Bert Beelen (Radboud Universiteit)
Eigen wil
Het gebrek aan boerenverstand – dingen snappen waar wij mensen niet over na hoeven te denken – hangt samen met nog een misverstand: dat robots een eigen wil zouden hebben.
‘Hollywoodfilms gaan vaak over computers of robots die zichzelf ontdekken. Ga maar na: HAL uit 2001: A Space Odyssey, Samantha uit Her, en natuurlijk de Terminator. Maar zulke films vertellen nooit hoe die robots dat doen.’
Met enorme rekenkracht van tegenwoordig kun je een heel intelligente robot bouwen, maar die heeft nog niet meteen een eigen wil, legt Haselager uit. Sterker nog: hoe wil en bewustzijn ontstaan in een intelligent wezen is vooralsnog volstrekt onbekend. En dat betekent dat we ze nog niet in een robot kunnen programmeren.
Onpraktisch
Dat is goed nieuws, want we hoeven niet te vrezen voor de wraakzuchtige machines uit The Matrix. Maar misschien zijn aspecten van wil en bewustzijn wel nodig voor robots om gezond verstand en sociale intelligentie te ontwikkelen.
Daarom zijn robots voorlopig nog gedoemd om relatief onpraktisch te blijven. Haselager vat samen: ‘We kunnen op het moment op beperkte gebieden heel slimme programma’s maken, maar praktisch gesproken zijn ze in het dagelijks leven nog altijd heel dom.’
Maatschappelijke vraagstukken
Als we ons geen zorgen hoeven te maken over kwaadwillende machines, waar moeten we dan wel onze aandacht aan besteden?
Volgens Haselager zullen we de komende tien jaar vooral praten over de sociale, economische en juridische problemen die bij domme slimme robots komen kijken. Wil je ouderen wel laten verzorgen door zo’n robot, die de zorg tot mechanische handelingen reduceert? En wie is aansprakelijk als een zelfrijdende auto een botsing veroorzaakt?
Robotrijbewijs
Een antwoord op zulke lastige vragen is hard nodig, want Haselager verwacht voor de komende tien jaar de eerste massaproductie van robots. Net als bij de computer of de smartphone zullen steeds meer mensen robots kunnen kopen, en dat zal hun ontwikkeling een enorme impuls geven.
Om het eerste thuisgebruik van betaalbare robots veilig te laten verlopen pleit Haselager voor een ‘robotrijbewijs’. ‘Een auto is een gevaarlijk instrument dat je verantwoordelijk moet kunnen besturen. Dat geldt voor robots net zo.’
Veilig omgaan met domme robots is dus waar het de komende jaren om zal draaien. En tot het moment dat we kunstmatig bewustzijn kunnen programmeren, blijft de robot-soortgenoot een figuur uit de film.
Meer informatie
Op dinsdag 8 september om 12:45 houdt Pim Haselager een actualiteitencollege onder de titel ‘De robot als soortgenoot?’, ter gelegenheid van de kick-off-weken van Radboud Reflects. Locatie: Brasserie, Thomas van Aquinostraat 8, Nijmegen. Toegang gratis, inschrijven niet nodig. Meer informatie: Radboud Reflects