This post is also available in Engels.
Psychopaten als Hannibal Lecter vertonen meer berekenend en doelbewust aggressief gedrag dan andere mensen. Interessant genoeg vertelt deze doelgerichtheid niet het hele verhaal. Welke andere geheimen schuilen er in psychopaten?
De acteur Anthony Hopkins als Hannibal Lecter in The Silence of the Lambs. Foto Wikipedia (fair use).
Veel mensen zien psychopaten als berekenend en agressief, maar recent onderzoek heeft aangetoond dat ze meer interessante eigenschappen hebben. Psychopaten gaan gevaar namelijk minder uit de weg dan gezonde mensen.
Niets is wat het lijkt
De meeste mensen kennen psychopaten uit horrorfilms, zoals Hannibal Lecter, of uit de geschiedenis, zoals Ted Bundy. Bundy stond in zijn tijd bekend als een knappe, charmante man, tot bleek dat hij tenminste dertig vrouwen had vermoord. Wat zo fascinerend is aan psychopaten is dat ze normaal lijken, of zelfs charmant, maar in werkelijkheid manipulatief en lichtgeraakt zijn.
Psychopathie is DSM-geclassificeerd als een persoonlijkheidsstoornis met problemen met betrekking tot de eigen identiteit en de verhouding tot andere mensen. Personen met deze stoornis vertonen egocentrische trekken, en halen hun eigenwaarde uit persoonlijke winst, macht, of genot. In de sociale wereld vertonen ze een gebrek aan empathie, schuldgevoel, en wroeging.
Recent onderzoek aan de Radboud Universiteit heeft dus een andere eigenschap van psychopaten laten zien: ze hebben geen automatische afkeer van gevaarlijke stimuli.
Neigingen tot toenaderings- en afkeer-gedrag
In experimenten vertonen gezonde mensen automatische neigingen tot toenadering of juist afkeer van emotionele informatie.
Denk bijvoorbeeld aan iets in je omgeving waar je graag toenadering toe zoekt, zoals aantrekkelijke mensen of chocola. Deze ‘stimuli’ veroorzaken in de regel positieve emoties, die verdere toenadering stimuleren.
Het tegenovergestelde geldt voor stimuli waar je een afkeer van hebt. Boze mensen bijvoorbeeld, of eten dat je vies vindt. Bij deze stimuli ervaar je negatieve gevoelens, zoals angst of walging, die je ertoe aanzetten deze stimuli juist te ontwijken.
Wetenschappers doen onderzoek naar deze toenaderings- en afkeer-neigingen door middel van computertaken met blije, neutrale of boze gezichten. Deze gezichten werken goed om toenadering of afkeer te stimuleren. Onderzoekers vragen bijvoorbeeld aan proefpersonen om met een joystick naar zo’n gezicht toe of er juist vanaf te bewegen.
Zulke experimenten laten zien dat het voor gezonde mensen moeilijker is om boze gezichten te naderen dan er vanaf te bewegen, omdat we bij toenadering tot boze gezichten onze automatische afkeer-reactie moeten overheersen. Maar bij psychopaten geldt dit niet.
Koelbloedige psychopaten
Een boos gezicht straalt gevaar en agressie uit. Dit leidt tot angst in degene die het gezicht ziet, en zorgt ervoor dat deze toeschouwer het boze gezicht ontwijkt om een gevaarlijke ontmoeting te voorkomen. Maar interessant genoeg ervaren psychopaten over het algemeen minder angst dan gezonde mensen. Dit gebrek aan angst kan verklaren waarom psychopaten minder afkeer voelen van bedreigende stimuli.
Psychopaten vertonen dus zowel abnormaal doelbewust gedrag, als abnormaal automatisch gedrag. Beide vinden plaats wanneer ze omgaan met stimuli die bij de meeste mensen sterke emoties oproepen.
Deze blog is geschreven door Mahur. Redactie: Marisha.
