This post is also available in Engels.
Een kantoor is niet altijd de ideale omgeving voor innovatie. Kletsen bij het koffieapparaat en andere afleidingen hebben snel een negatief effect op ons probleemoplossend vermogen. Het gebrek aan creativiteit op kantoor zou kunnen worden bedwongen met hulp uit de spirituele hoek: sjamanisme. Sjamanen kunnen bij zichzelf een staat van trance oproepen, waarin nieuwe inzichten en innovatieve oplossingen zich sneller openbaren. De vraag is, hoe kunnen niet-sjamanen deze staat van creatieve trance bereiken?
Foto door David Baxendale (CC BY-ND 2.0)
In een recent onderzoek bestudeerde een groep onderzoekers onder leiding van Michael Hove de hersenen van ervaren sjamanen terwijl zij in trance luisterden naar muziek met ritmische drums. Een trance is een mentale staat waarin mensen zich niet bewust zijn van hun omgeving. Hove’s team maakte gebruik van fMRI (functional magnetic resonance imaging), een techniek waarmee je kunt zien welke hersengebieden actief zijn tijdens het uitvoeren van een taak.
De onderzoekers ontdekten dat sjamanen zich tijdens een trance minder bewust waren van de drummuziek en zich beter konden concentreren op hun taak, bijvoorbeeld het beantwoorden van vragen. Een specifiek netwerk van hersengebieden was actief tijdens de trance. Dit netwerk bestaat uit de cortex cingularis posterior (posterior cingulate cortex – PCC), de cortex cingularis anterior dorsalis (dorsal anterior cingulate cortex – dACC) en de insula. Deze gebieden spelen een rol bij het richten van aandacht op relevante informatie en bij het behouden van de concentratie tijdens het uitvoeren van een taak.
Binnen de hersenwetenschap wordt aangenomen dat gebieden die sterk met elkaar verbonden zijn ook met elkaar samenwerken. In het huidige onderzoek vonden de onderzoeker dat de verbindingen tussen de drie genoemde gebieden sterker waren tijdens de trance staat dan buiten de trance staat (bijvoorbeeld tijdens een pauze, als de proefpersoon even geen taak hoefde te doen). Dit zou kunnen betekenen dat de samenwerking van deze drie gebieden ervoor zorgt dat sjamanen zich in een trance staat beter kunnen concentreren.
Het lukt niet zonder… muziek?
Werken lukt meestal beter als er geen afleiding is, toch? Klopt, maar als je op zoek bent naar een creatieve oplossing voor een probleem kan het helpen om toch een wat meer stimulerende omgeving op te zoeken. Het lastige is dat de informatie in zo’n omgeving niet te complex of te afleidend mag zijn, anders ga je je daarop concentreren in plaats van op de taak zelf. De truc is om je niet af te laten leiden door je omgeving (zoals notificaties op je telefoon, kletsende collega’s, het verkeer buiten, etc.) en je volledige te concentreren op de informatie die relevant is voor het probleem dat je wilt oplossen. Dit proces wordt ook wel ‘zintuiglijke ontkoppeling’ genoemd.
De monotone, voorspelbare drummuziek (rond de vier beats per seconde) die gebruikt werd bij het onderzoek van Hove en zijn collega’s hielp de sjamanen waarschijnlijk om afleiding te negeren en zich te concentreren op de taak. Een interessante bevinding van het onderzoek was dat de drummuziek de auditieve cortex (het gedeelte van de hersenen waar geluidsinformatie wordt verwerkt) tijdens een trance langzamer bereikte dan wanneer de sjamanen in een normale staat naar dezelfde muziek luisterden. Dit laat zien hoe zintuiglijke ontkoppeling ervoor kan zorgen dat irrelevante informatie genegeerd wordt gehouden zodat je je volledig kunt richten op het oplossen van een taak.
Sjamanistische trance en andere staten van bewustzijn
Is de sjamanistische trance wezenlijk anders dan andere staten van bewustzijn zoals meditatie, hypnose of dromen? Dit is nog niet duidelijk. Voorlopig weten we wel dat de PCC een belangrijke rol speelt bij dit soort vormen van bewustzijn. Daarbij is het ook belangrijk om te bedenken dat alleen aantonen dat een hersengebied actief is ons nog niet vertelt wat dat gebied dan precies doet. Ook kan één hersengebied bij verschillende taken net iets anders bijdraagt. Om een specifiek gedeelte van de hersenen beter te begrijpen is het belangrijk om te kijken hoe dit gebied in contact staat met de rest van de hersenen.
Twee hersengebieden, de PCC en de dACC, zijn zowel betrokken bij het creatief oplossen van problemen als bij de trance staat. Dit zou kunnen betekenen dat deze twee processen een aantal dingen met elkaar gemeen hebben. Dus de volgende keer dat je op je werk ergens een oplossing voor moet bedenken zou je een voorbeeld kunnen nemen aan de sjamanen: zet wat drummuziek op en let laat je creativiteit de vrije loop.
Deze blog is geschreven door Lara Todorova. Vertaling door Renske.