Valentijnsdag is de dag waarop de liefde wordt gevierd. Maar voor velen is Valentijnsdag juist een vervelende herinnering aan het single-zijn. Of aan een relatie die pas geëindigd is. Terwijl de liefde overduidelijk centraal staat op valentijnsdag, neemt ze ook een grote plaats in in de rest van ons leven. Waarom zijn we zo gefocussed op relaties? En wat gebeurt er dan in onze hersenen? Waarom we helemaal in vervoering kunnen raken door onze nieuwe liefde, en zo vreselijk verdrietig worden wanneer we deze verliezen.
Afbeelding door Annelies (CC BY-NC-ND 4.0)
De liefde is niet altijd zo mooi als ze lijkt te zijn. De “symptomen” klinken als een heuse ziekte: “obsessie, euforie, hunkering, dwangmatigheid, vervorming van de werkelijkheid, emotionele afhankelijkheid, verandering in persoonlijkheid en toename in riskant gedrag”. Hoe ontstaan al deze emoties in onze hersenen?
Onderzoekers proberen deze vraag al jaren te beantwoorden. In een experiment werden ooit drie groepen mensen in een hersenscanner gestopt en vergeleken: een groep die op dat moment vreselijk verliefd was, een groep waarvan de relatie net was uitgegaan, en een groep die nog nooit een relatie had gehad.
Wanneer er gekeken werd naar de verliefde groep en de groep zonder relatie waren er een aantal verschillen in hersenactiviteit. Er werd in de verliefde groep onder meer activiteit gezien in gebieden die sterk geassocieerd zijn met beloning. De hoeveelheid ‘passie’ die mensen in de relatie voelden correleerde met de activiteit in de gebieden horen bij het limbisch systeem in de hersenen, waaraan veel emotionele functies toegeschreven worden. De sterke emoties die we tijdens onze verliefdheid voelen zijn dus ook terug te vinden in onze hersenactiviteit.
Maar hoe worden mensen dan verliefd?
Verliefd worden kan deels worden verklaard door de aanmaak van de stof oxytocine. Oxytocine wordt gemaakt door je lichaam wanneer je je verbonden voelt met je partner; bijvoorbeeld tijdens positieve communicatie, emotionele binding, liefdevolle aanraking en onderlinge emotionele steun. Het komt in grote hoeveelheden vrij tijdens seks, maar ook bijvoorbeeld wanneer een moeder een kind krijgt of borstvoeding geeft. Het zorgt in dat geval voor de sterke band tussen moeder en kind.
Het zal geen verrassing zijn dat oxytocine ook wel het “knuffelhormoon” wordt genoemd. Oxytocine bindt onder andere aan receptoren in gebieden die te maken hebben met beloning, en deze gebieden zorgen voor het fijne gevoel dat met knuffelen gepaard gaat.
Verslavend
De gebieden die te maken hebben met beloning zijn echter ook de gebieden die actief zijn bij verslaving, en zo zijn er meer gelijkenissen tussen verliefdheid en afhankelijkheid van genotsmiddelen. Wanneer een relatie uitgaat zijn de “beloningsgebieden” nog steeds sterk actief, maar mis je dat eerdere gevoel van beloning. Daarnaast vertonen mensen na afwijzing in de liefde vaak een emotioneel negatieve reactie die soms gepaard gaat met obsessief gedrag, net als bij een ex-roker die snakt naar een sigaret.
Het is, kortom, niet voor niets best moeilijk om over een relatie heen te komen. En afkickklinieken voor ex-geliefden bestaan niet! Gelukkig zijn er in ieder geval genoeg mensen om je ervaringen mee te delen. Uit een vragenlijst in 1993 bleek dat dat 93% van de mensen wel eens afgewezen was door iemand waarvan ze sterk hielden, en 95% zelf wel eens iemand afgewezen had. Een kleine troost dus, als je toch tegen Valentijnsdag opziet: je bent niet de enige.
Meer informatie
- Ted talk van Helen Fisher over liefde in ons brein (engels)
- De achtergrond van oxytocine (wetenschappelijk artikel)
Dit blog is geschreven door Annelies.
Bewerking door Piet.
