Alcohol maakt meer kapot dan je lief is. En alcohol en vuurwerk gaan slecht samen. Voor sommige tieners betekent dit dan ook dat ze een vinger (of twee) moeten missen in het nieuwe jaar. Maar ook hun hersencellen zijn het slachtoffer. Toch is de vraag of de verhoging van de alcohol leeftijd van 16 naar 18 jaar wel zinvol is.
Vorig jaar werden veel Nederlandse tieners op 1 januari wakker met een enorme kater. Dat kwam niet alleen door hun drankgebruik van de avond ervoor, maar ook doordat die dag de minimumleeftijd voor het drinken van alcohol werd verhoogd van 16 naar 18 jaar. De belangrijkste reden daarvoor was dat alcohol slecht zou zijn voor de ontwikkelende hersenen van tieners. Maar is daar wel echt wetenschappelijk bewijs voor?
Foto gemaakt door “I Woke Up Today” (CC BY 2.0 licentie)
Hoeveel biertjes heb ik gisteren ook al weer op?
Tieners die heel veel drinken vergeleken met hun leeftijdsgenoten, presteren inderdaad minder goed op een aantal testen. Zo kunnen ze minder goed dingen onthouden, hebben ze problemen om hun aandacht ergens bij te houden, en zijn ze minder goed in taal. Ook hebben ze een lagere intelligentie. Met al deze beperkingen is het dan ook niet verrassend dat stevig drinkende tieners vaker blijven zitten op school. Deze beperkingen lijken een gevolg te zijn van het alcoholgebruik. Ze ontstaan pas nadat het alcoholgebruik is gestart en nemen toe naarmate tieners meer en langer drinken.
Hersencellen
Een aantal hersengebieden zijn kleiner bij tieners die veel alcohol drinken. Het gaat vooral om hersengebieden die een belangrijke rol spelen bij het onthouden van dingen, en het plannen en afremmen van hun impulsieve gedrag. Ook de verbindingen tussen deze hersengebieden zijn minder goed ontwikkeld bij tieners die veel alcohol drinken. Daarnaast stroomt er bij stevig drinkende tieners minder zuurstof naar hersengebieden die je nodig hebt om goed te kunnen plannen en je aandacht ergens bij te kunnen houden.
Deze veranderingen van de hersenen worden niet alleen gevonden bij alcoholverslaafde tieners, maar ook bij tieners die regelmatig veel drankjes in korte tijd drinken. Dan gaat het om tieners die binnen een paar uur meer dan 4 (bij meisjes) of 5 (bij jongens) drankjes met alcohol drinken.
Deze hersenveranderingen worden erger naarmate het alcoholgebruik toeneemt, wat aangeeft dat ze deels het gevolg zijn van het alcoholgebruik.
Minimaal 18 jaar, of ouder?
De verhoging van de minimumleeftijd naar 18 jaar lijkt dus een goed idee. Maar de hersenen stoppen niet met ontwikkelen op je 18e. Sterker nog, de hersengebieden die belangrijk zijn voor het plannen van je gedrag en je zelfbeheersing, zijn pas tussen je 25e en 30e helemaal ontwikkeld. En het zijn juist studenten die het meeste alcohol drinken, terwijl ook hun hersenen dus nog aan het ontwikkelen zijn.
Ook is het nog de vraag of een verhoging van de minimumleeftijd wel het gewenste effect heeft. Het blijkt namelijk dat tieners die het meeste drinken het populairst zijn bij hun leeftijdsgenoten. Dat komt waarschijnlijk doordat drinken als volwassen gedrag wordt gezien, wat met de verhoging van de alcoholleeftijd alleen nog maar versterkt wordt. Of de verhoging van de minimumleeftijd een positief effect heeft, zal de toekomst uit moeten wijzen.
Tot slot zou ik dan ook willen zeggen: Proost!
Maar zorg dat je het aantal drankjes nog op 1 hand kunt tellen!
Dit blog is geschreven door Erik de Water. Erik is promovendus bij Ontwikkelingspsychologie aan de Radboud Universiteit. Bij het Donders Instituut doet hij onderzoek naar de rol van de hersenontwikkeling bij impulsiviteit en risicogedrag (zoals alcoholgebruik) van tieners. Zelf is hij alleen impulsief als het op eten aankomt.
Er zit zeker wat in de uitspraak dat tieners die het meeste drinken, het populairst zijn bij hun leeftijdgenoten, maar dit wil niet gelijk zeggen dat alle tieners daarom lak zullen hebben aan de regel. In mijn omgeving hoor ik van jongeren onder de 16 jaar dat de wet in winkels en horecagelegenheden erg strikt genomen wordt en dat ze praktisch nergens meer alcohol krijgen. Als dit representatief is voor de rest van Nederland, betekent dit dat de verhoging van de minimumleeftijd zeker een positief effect zal hebben. De twijfel van de auteur aan de zin van de maatregel heeft enkel te maken met het eerder genoemde argument dat jongeren die drinken populairder zijn. Naar mijn mening is zijn twijfel op grond van dit vermoeden niet erg gegrond. Ook vergeet de auteur mijns inziens een aantal aspecten die alcohol drinken op jonge leeftijd gevaarlijk maken, zoals het leiden tot alcoholproblemen op latere leeftijd (verslaving) en het hogere risico dat jongeren hebben om alcoholvergiftiging op te lopen.