Wat is het verschil tussen een psychose en een mening?

This post is also available in Engels.

Mensen die vaak psychose-achtige ervaringen hebben, geloven ook vaker in surrealistische dingen. Maar geloof jij ook in dat soort dingen?

Alle mensen hebben een ding gemeen: we vinden het fijn als dingen voorspelbaar zijn. We willen graag dat onze fietsen daar zijn waar we ze hebben achtergelaten, we willen dat onze computer precies reageert op de knoppen die we indrukken en we willen er zelfs zeker van zijn dat we onze beste vrienden ten allen tijden kunnen vertrouwen. Jammer genoeg zijn deze zekerheden er niet voor iedereen. Voor mensen die last hebben van psychose-achtige ervaringen (psychotic-like experiences – PLE’s), worden zelfs de grootste zekerheden in twijfel getrokken.

Wat zijn PLE’s?

Psychose-achtige ervaringen zijn kenmerkende symptomen die voorkomen bij patiënten met schizofrenie, stemmingsstoornissen, paranoïde persoonlijkheidsstoornis en andere psychotische stoornissen. Als een (of meerdere) van deze diagnoses gesteld wordt, kom je voornamelijk twee soorten ervaringen tegen: hallucinaties en wanen.

Hallucinaties zijn niet-bestaande waarnemingen. Zo kan iemand die door een woestijn dwaalt plotseling een oasis voor zich zien die niet bestaat. Psychotische patiënten kunnen lijden aan zulke visuele hallucinaties, maar de meest voorkomende vorm van hallucinaties heeft te maken met het gehoor, zoals het horen van stemmen.

Meestal zeggen dit soort stemmen geen lieve dingen. Patiënten klagen vaak dat de stemmen in hun hoofd hen lastigvallen met negatieve, veroordelende en vernederende opmerkingen. Zulke stemmen kunnen de patiënt constant beschuldigen van kwaadaardige bedoelingen of zelfs bevelen geven die de patiënt moet opvolgen.

Deze hallucinaties zijn, tot op zekere hoogte, gerelateerd aan het andere aspect van een psychose: wanen. Dit zijn neppe ideeën die keer op keer worden versterkt in het hoofd van de patiënt. Je kan verschillende soorten wanen ervaren:

• Grootheidswaan: je gelooft dat je een belangrijk persoon bent (je bent bijvoorbeeld rijk en wereldberoemd).
• Betrekkingswaan: je gelooft dat je in het dagelijks leven geheime berichten krijgt (de presentator van het achtuurjournaal geeft jou versleutelde berichten als je TV kijkt).
• Religieuze waan: je gelooft dat je een connectie hebt met een ‘hogere kracht’ en een ‘goddelijke wereld’.

Dit zijn slechts een paar voorbeelden van de vele verschillende soorten wanen. Misschien doen ze je denken aan bepaalde films en andere kunststukken waarvoor de artiesten inspiratie vonden in de ervaringen van patiënten met PLE’s. De documentatie van deze ervaringen geeft wetenschappers een duidelijk beeld van de enorme last die door PLE’s veroorzaakt wordt.

PLE’s kunnen mogelijk helpen psychose te genezen

Hoewel ze onderdeel zijn van het probleem, kunnen PLE’s belangrijke informatie geven over psychotische aandoeningen. Het is zelfs zo dat wetenschappers overtuigd zijn dat PLE’s niet alleen voorkomen bij psychotische  patiënten, maar dat ze een eigenschap zijn die iedereen heeft. Het is zelfs in de hele bevolking te zien. Dat betekent ook dat sommigen er wat meer last van hebben en sommigen wat minder.

Onderzoek toont aan dat je psychose-achtige ervaringen kan uitleggen aan de hand van biologische factoren. Deze biologische factoren kan je dan weer vinden door het menselijk genoom (al het genetische materiaal) of brein te onderzoeken. Deze factoren komen bij iedereen voor en kunnen, samen met persoonlijke ervaringen zoals drugsverslaving of misbruik, beïnvloeden hoe waarschijnlijk het is dat je een extreme variant van een psychiatrische stoornis krijgt.

Zoals het nu is, ziet iedereen psychiatrische diagnoses als een ja-nee vraag. Heb je een aandoening of niet? Welke aandoening heb je? Het voordeel van onderzoek doen naar PLE’s is dat je verder kan kijken dan beperkende etiketjes. In plaats daarvan kun je beter en preciezer bepalen welke symptomen een patiënt heeft, zonder per se een volledige diagnose te stellen.

Misschien vraag je je af of jij weleens een soort psychose-achtige ervaring hebt gehad. Misschien wel… maar het feit dat je je het afvraagt, geeft al aan dat er niets mis is. Dit soort symptomen worden alleen een probleem als ze je volledig in hun macht hebben. Dat is het probleem dat psychotische  patiënten elke dag ervaren, en dat is wat verzorgers en onderzoekers proberen te verhelpen.

Originele taal: Engels
Auteur: João Guimarães
Buddy: Christienne Gonzales Damatac
Editor: Monica Wagner
Vertaler: Wessel Hieselaar
Editor Vertaling: Felix Klaassen

Credits: Top image courtesy of Gerd Altmann and Pixabay (CC0 1.0).