Nederland en strafschoppen is geen gelukkige combinatie. Oranje werd sinds 1990 op EK’s en WK’s viermaal uitgeschakeld na strafschoppen. Drie tips uit de wetenschap om strafschoppen mee te winnen.
Alleen Engeland streeft ons voorbij met een indrukwekkende score van zes strafschop-nederlagen. We verloren in 1992, en tussen 1996 en 2000 zelfs driemaal achter elkaar. Eerst ging Frankrijk er met de winst vandoor, daarna had Brazilië de zenuwen beter onder controle, met als dieptepunt de dramatische wedstrijd tegen Italië: In de reguliere wedstrijd, grotendeels tegen slechts 10 Italianen, misten we al twee strafschoppen en in de strafschoppenserie ook nog eens drie. Weg finale.
Foto door Unique Photo (CC BY 3.0 licentie)
Na de helse strafschoppenreeks tegen Italië zei Cruijff dat er op strafschoppen niet te trainen valt, wellicht om de pijn wat te verzachten. Maar zelfs Cruijff heeft weleens ongelijk. Er zijn vele onderzoeken die laten zien dat er best wat te verbeteren valt. Het WK 2014 is al begonnen, maar we hebben nog twee weken tot de knock-out fase (die we uiteraard gaan halen). Nog twee weken voor het elftal van Louis van Gaal om zich voor te bereiden op een mogelijke strafschoppenserie.
Tip 1: Diep ademhalen
De eerste tip lijkt te simpel om waar te zijn: gewoon even diep ademhalen. De Noorse sportpsycholoog Geir Jordet laat zien dat gemiste strafschoppen volgen op een kortere voorbereidingstijd dan de geslaagde penalties. Hoe sneller de speler na het fluitje van de scheidsrechter de klus klaarde, hoe vaker het mis ging. Als de druk op een speler groter is, wil hij er sneller vanaf zijn en schiet hij eerder. Die gehaastheid zorgt voor een slechtere trap. Aan het Nederlands elftal dus de boodschap om rustig de tijd te nemen.
Tip 2: Niet naar de keeper kijken
Eenmaal klaar voor het nemen van de strafschop, kan de speler het beste de keeper volledig negeren. Bewegingswetenschapper John van der Kamp van de Vrije Universiteit in Amsterdam laat bijvoorbeeld zien dat spelers eerder geneigd zijn om de bal dichter in de buurt van de keeper te schoppen als ze naar hem kijken, in plaats van hun blik te richten op het punt waar de bal terecht moet komen. Van der Kamp laat verder zien dat het nadelig is om op het laatste moment te veranderen van schietrichting op basis van de duikrichting van de keeper. Er is simpelweg te weinig tijd om op het laatste moment de bewegingen aan te passen, zodat het schot minder nauwkeurig wordt geplaatst. Het beste is dus als een voetballer van te voren besluit waar de bal terecht moet komen en daar ook zijn blik op laat rusten. Je mikt waar je kijkt.
Tip 3: Mik op het midden
Dan is er nog de vraag waar je het beste kan mikken. De Israëlische sportpsycholoog Bar-Eli analyseerde zo’n 300 strafschoppen, genomen tijdens de belangrijkste competities en toernooien, en concludeert dat strafschoppen die terecht komen in het bovenste deel van de goal het moeilijkst te stoppen zijn. Daarbij komt dat keepers in 94% van de strafschoppen een duik naar links of rechts maken. Neem deze twee bevindingen samen en dan zou je toch zeggen dat midden boven de beste strategie is voor een penalty. Zonder de keeper een blik waardig te gunnen.
Omgekeerd kunnen keepers deze informatie uiteraard ook in hun voordeel laten werken. Volgende week volgen meer tips, dan speciaal voor Jasper Cillessen. Als het er tegen die tijd tenminste op lijkt dat we de groepsfase doorkomen, anders kunnen we misschien beter wachten tot 2016.
Dit blog is geschreven door gastblogger Suzanne Jongman. Suzanne is promovenda op het Max Planck Instituut voor Psycholinguistiek en doet onderzoek naar de rol van aandacht bij taalproductie. Ze kan zelf totaal niet voetballen maar is toch groot fan van Ajax en van de interviews met Louis van Gaal.