Onlangs zag ik de documentaire “The Crash Reel”, die het verhaal vertelt van de Amerikaanse topsnowboarder Kevin Pearce. Tijdens één van zijn trainingen voor de Olympische Spelen komt hij ten val op de half pipe en loopt daarbij een traumatisch hersenletsel op. De Olympische topatleet belandt in het ziekenhuis, waarna hij niet meer zelfstandig rechtop kan zitten en slechts een paar woorden uit kan brengen. Wonder boven wonder kan hij na een aantal jaar revalideren weer op een snowboard staan, hoewel met beperkingen.
Foto gemaakt door Johannes Gruber (CC BY-ND 2.0 licentie)
Het verhaal fascineerde mij aan twee kanten; aan de ene kant is ons brein zo kwetsbaar, maar aan de andere kant heeft het ook een verbazingwekkend vermogen om door revalidatie te kunnen helen. In de film wordt Kevin Pearce gevolgd over het gehele revalidatie traject. Ook worden beelden van voor de val getoond, om een beeld te krijgen hoe gedreven en vaardig hij was in het snowboarden. Hij had schade opgelopen aan hersengebieden verantwoordelijk voor zicht, waardoor hij niet meer met twee ogen iets kon bekijken. Daarnaast waren de hersengebieden verantwoordelijk voor evenwicht en geheugen aangetast. Na 26 dagen op intensive care en 3 maanden revalidatie mag hij eindelijk het ziekenhuis uit. Hij moest alles opnieuw leren: lopen, praten, wijzen, balans houden.
Onzichtbare aandoening
Bij traumatisch hersenletsel komt de oorzaak van de schade van buiten het lichaam, bijvoorbeeld door een auto ongeluk, geweld of zoals in Kevins geval een val op de half pipe. Naar schatting lopen jaarlijks 85.000 mensen een traumatisch hersenletsel op. Eigenlijk is het een onzichtbare aandoening: de persoon kan er nog hetzelfde uit zien als voor het letsel zodra de wonden zijn geheeld, maar een kleine verandering in de hersenen kan er voor zorgen dat de persoonlijkheid totaal verandert. Schade aan bijvoorbeeld de prefontale cortex, vooraan het hoofd, kan er voor zorgen dat iemand totaal niet meer kan nadenken over lange termijn gevolgen van handelingen, en daardoor volkomen risico zoekend wordt.
Revalidatie
Zelf zie ik een gelijkenis tussen het brein en een computer: stel, de muis van de computer doet het niet meer, wat onderneem je om toch je email te kunnen lezen? Misschien probeer je met het toetsenbord te navigeren naar het emailprogramma. Dit gaat in het begin lastig, maar uiteindelijk ben je er zo aan gewend dat het vrij eenvoudig gaat. Het brein werkt in zekere mate op eenzelfde manier: als bepaalde hersengebieden zijn aangetast of de verbindingen tussen breinstructuren niet of verminderd werken, kan het brein bijvoorbeeld proberen de andere hersenhelft die functie over te laten nemen. Hoewel neuronen, de functionele cellen van het brein, in principe niet of nauwelijks meer kunnen worden bijgemaakt na opgelopen schade, kunnen er wel nieuwe verbindingen tussen ontstaan: we noemen dit plasticiteit van de hersenen.
Succesvol herstel
De mate van succes in revalidatie hangt af van een aantal factoren. Hoe jonger de patiënt is , hoe plastischer de hersenen zijn, waardoor er sneller nieuwe verbindingen gevormd kunnen worden. Daarnaast zal een klein hersenletsel eerder herstellen dan een groot hersenletsel. In sommige gevallen kan een traumatisch hersenletsel meerdere keren voorkomen. In de film worden meerdere gevallen besproken van extreme sport beoefenaars die niet één letsel hebben, maar zelfs een tweede of derde. De ernst van de gevolgen neemt alleen maar toe bij herhaling.
Revalidatie is dus in zekere zin effectief om nieuwe verbindingen in hersenen te creëren. Volledig herstel echter gebeurt niet altijd, en zo ook in het geval van Kevin Pearce. Aan het einde van de film komt hij steeds meer tot het besef dat terugkeren als Olympische topatleet niet helemaal realistisch is. Ons brein is sterk, maar daarnaast ook kwetsbaar. Bescherm het daarom goed en heb je brein lief!
Meer informatie
Trailer van The Crash Reel
Uitzending gemist op 2Doc van The Crash Reel
Informatie site over Traumatisch Hersenletsel