This post is also available in Engels.
Er zijn zoveel dingen om te onderzoeken: geneeskunde, raketten, agrarische techniek; allemaal met een helder doel voor ogen. Maar hoe zit het met ‘fundamenteel onderzoek’? Is dat misschien niet minstens zo belangrijk?
Net als dat de gps niet uitgevonden zou zijn zonder Einsteins relativiteitstheorie, kan fundamenteel onderzoek de basis leggen voor belangrijke wetenschappelijke en technologische doorbraken.
Afbeelding dankzij Pixabay (CC0).
Als onderzoeker in de psycholinguïstiek (psychologie van taal) zijn mensen vaak nieuwsgierig naar wat ik doe. Na een korte uitleg vinden veel mensen het zelfs best wel interessant. Maar dan komt de vraag waar iedere fundamenteel onderzoeker een hekel aan heeft: ‘Waarom?’ Wat is het nut dit te onderzoeken? En daar wordt het ingewikkeld.
Na twee jaar bezig te zijn met mijn promotie-onderzoek merk ik dat ik nog steeds erg moeite heb om het antwoord op deze makkelijk lijkende vraag te bedenken. Eerder gaf ik vaak gewoon een paar voorbeelden van hoe mijn onderzoek zou kunnen worden om belangrijke vraagstukken op te lossen. De laatste tijd ga ik voor een andere benadering: ik vraag dan ‘weet je wat fundamenteel onderzoek is?’
Niet alle onderzoek is toegepast onderzoek
Ik denk dat de verwarring komt doordat veel mensen bij onderzoek in het algemeen aan ‘toegepast onderzoek’ denken. Toegepast onderzoek is echter maar één soort onderzoek, dat gedaan wordt met de toepassing in gedachten: het doel is om met een praktische oplossing te komen voor een specifiek probleem. Onderzoek naar een bepaalde behandeling voor een ziekte of een bepaalde bouwconstructie zijn voorbeelden van toegepast onderzoek.
Daartegenover heb je basisonderzoek of fundamenteel onderzoek. Dit is onderzoek dat als doel heeft om te onderzoeken: ontdekken hoe iets werkt, je kennis uitbreiden of bepaalde theorieën ontwikkelen en testen. Dat betekent niet dat het alleen maar theoretisch is of dat de vragen niets met het dagelijks leven te maken hebben. Mijn onderzoek kijkt bijvoorbeeld naar waarom sommige mensen meer een buitenlands accent hebben in een andere taal dan hun moedertaal. Ik doe experimenten om deze vraag te beantwoorden. Het thema heeft zeker praktische toepassingen… maar nadenken over deze toepassingen is niet onderdeel van mijn werk. Maar waarom klinken mensen nu altijd zo teleurgesteld als ik dit zeg?
De onvoorspelbare gevolgen van fundamenteel onderzoek
Je vraagt je misschien af waarom onderzoekers betaald worden (meestal met belastinggeld) om ogenschijnlijk maar een beetje links en rechts experimenten te doen. Maar fundamenteel onderzoek is essentieel om de wetenschap vooruit te krijgen. Begrijpen hoe dingen werken is belangrijk om met meer toegepaste oplossingen te komen. Stel je voor dat onderzoekers een medische behandeling proberen te ontwikkelen zonder te weten hoe het menselijk lichaam werkt. Het is goed om de toepassingen in gedachten te houden, maar we kunnen niet altijd weten tot welke nieuwe ontwikkelingen kennis zal leiden. Sterker nog, een groot deel van de technologische ontwikkelingen zijn mogelijk gemaakt door fundamenteel onderzoek. Een klassiek voorbeeld is gps, wat bestaat dankzij Einsteins relativiteitstheorie. Maar dit is niet eens een uitzondering: een onderzoek dat 4.8 miljoen patenten in de Verenigde Staten en 32 miljoen artikelen onderzocht vond dat wel 80% van de artikelen gelinkt waren aan een later patent. Het meeste onderzoek draagt dus wel bij aan nieuwe ontwikkelingen, waarschijnlijk zelfs toepassingen waar de auteurs niet eens aan dachten.
We hebben allemaal dingen moeten leren op school waarvan we dachten dat ze nutteloos waren. De meeste dingen bleken later vaak toch handig, in de directe zin of de indirecte zin door ideeën sneller te kunnen begrijpen. Hetzelfde gebeurt met wetenschap. We weten niet wat de toekomst gaat brengen, dus we proberen gewoon zo veel mogelijk te begrijpen. Op een dag zullen onze bevindingen dan misschien onszelf of iemand anders helpen aan een grote doorbraak.
Geschreven door Monica Wagner, aangepast door Annelies van Nuland en vertaald door Rowena Emaus
Om meer te horen over de waarde van fundamenteel onderzoek, kijk dan naar deze Ted Talk door Roshan Cools over vertrouwen in de wetenschap: